De Nederlandse taal lijdt aan ’Engelse ziekte’

Laatste update 27 maart 2022 19:14
Gemaakt op: 26 maart 2022 13:43
Waardering

Japke-d. Douma is columniste bij NRC, zij mocht naar aanleiding van de ’release’ van de nieuwste editie van de Dikke van Dale een presentatie houden. Ziet U, ook ik ga meteen al in de fout door gebruik te maken van een Engelse term. Overigens, ook? Zeker wel, in de nieuwe editie zijn maar liefst (bijna) 1000 nieuwe Engelse woorden toegevoegd. Douma was des duivels, haar eindconclusie loog er niet om: ’ik wil een Dikke van Dale voor BIJ de haard, niet eentje voor ERIN’. Zelden heb ik een column gelezen waar de ergernis zo van afdroop, een feest om te lezen. En waarom dan wel? Omdat ik het volledig met haar eens ben.

De ’verengelsing’ van de Nederlandse taal is al jaren gaande, op Nederlandse universiteiten moet je tegenwoordig met een lampje zoeken naar Nederlandstalige colleges. ’Nederlands’ studeren wil geen hond meer, de Vrije Universiteit van Amsterdam is er bijvoorbeeld in 2019 mee gekapt. Natuurlijk zal velen de teloorgang van de Nederlandse taal een worst zijn en mijn standpunt kwalificeren als ’boomergelul’. Tja, ’boomer’, alweer zo’n Engelse uitdrukking die compleet is ingeburgerd in onze schrijf- en spreektaal. Sterker nog, in 2019 werd ’boomer’ verkozen tot woord van het jaar. ’Klimaatspijbelaar’ en ’klimaatdrammer’ dolven het onderspit….

Jaren geleden werd ik - werkend bij een Nederlandse multinationale onderneming – al geconfronteerd met zogenaamde ’key performance indicators’ (KPI’s). Hiermee zouden mijn prestaties meetbaar worden, maar het enige wat meetbaar bleek was de tijd die ik samen met de ’human resource manager’ aan mijn ’KPI-tabel’ moest besteden. Waarschijnlijk is dat de reden dat ik op basis van de conclusies nooit een bovengemiddelde jaarbonus heb mogen laten bijschrijven op mijn bankrekening. Tegenwoordig meer in zwang als ’bank account’….

Douma noemt een aantal ’prachtige’ Engelse uitdrukkingen die compleet zijn ingeburgerd, ze ’spuugt’ deze bijkans uit: content, input, cashback, experience, targets, patient journey, influencers, invites, requests, key notes, wrap ups, het gaat maar door. Maar de ergste is toch wel ’take home messages’. Douma zou gebruikers van deze ’taalkak’ naar een taalkliniek willen sturen, maar ik heb nog een veel beter idee. Lieden die lijden aan de ’Engelse ziekte’ dienen verplicht alle voordrachten te beluisteren van Godfried Bomans. Niet alleen was deze taalvirtuoos/schrijver een begenadigd spreker van de Nederlandse taal, hij barstte ook nog eens van de humor. Overigens vraag ik me nu al af of dit een goed idee is, misschien moet de lat iets lager gelegd worden. Waarom? ik vrees dat er nogal wat medeburgers zullen zijn die de taal van Bomans als ’vreemd’ zullen beschouwen, dus onverstaanbaar. Jip en Janneke-boekjes dan maar? Tja, je moet ergens beginnen!

Voor één Engelse uitdrukking wil ik echter een uitzondering maken en dat is ’shared dining’. Douma omschrijft deze activiteit als het ’verplicht delen van veel te dure porties voedsel met tafelgenoten’. Nederlandser kun je het niet hebben, het geeft een ’waarlijk’ beeld van de Hollandse (on)gastvrijheid. Prima dus om deze eigenschap in een buitenlandse taal te omschrijven. ’Gedeeld dineren’ begrijpt immers toch geen kip……De uitdrukking ’Schotse zuinigheid’ zou ik overigens keihard verbieden, voor handhaving zou de snel te formeren ’taalpolitie’ verantwoordelijk moeten worden. Voortaan is slechts ’Hollandse zuinigheid’ als uitdrukking toegestaan. Overtredingen worden bestraft met het verplicht aanschaffen van een doos Schotse Whisky. Nee, niet één of ander goedkoop merk, maar minimaal van het niveau Glenfiddich.

De benaming ’Engelse ziekte’ voor het verkrachten van de Nederlandse taal is goed gevonden. Veel Engelse kinderen levend in arbeiderswijken leden in het begin van de vorige eeuw aan deze ziekte - officieel rachitis -, veroorzaakt door een tekort een calcium en vitamine D. Door deze aandoening verweekt het botweefsel, waardoor de Engelse kinderen ’krom’ begonnen te lopen. Krom? Wat een treffende uitdrukking voor de manier waarop veel burgers in Nederland - en daarbuiten - de Nederlandse taal bezigen. En die de Dikke van Dale vervolgens opneemt in de woordenlijst......

Op basis van voorgaande stel ik de samenstellers van de volgende editie van de Dikke van Dale het volgende voor: het kaft van de volgende uitgave zou gesierd moeten worden met een tekening - of foto - van een Hollandse Hoepel. Om aan te geven dat de inhoud van het boekwerk ’zo krom is als een…….’

Wat ik de huidige Dikke van Dale-samenstellers overigens nog meer adviseer? In plaats van jullie pogingen de Nederlandse taal definitief op de schroothoop van de geschiedenis te storten lijkt me de volgende activiteit nuttiger. Welke? ’Hoelahoepen’! Volgens de ’Dikke’ betreft dit ’een spel waarbij men hoepels om de heupen heen laat draaien’, Jullie kunnen morgenvroeg beginnen!

Ik heb er ook een passend muziekje bij gevonden, ’doe de hoelahoep’ van het internationale kindsterretje Sandy. Draai maar met je heupen mee ’Dikke van Dalers’!