Ontketent het Poolse Lagerhuis (of Poolse Landdag……) een politieke heksenjacht met het aannemen van ’Lex Tusk’?

De Europese Unie en de meeste EU-lidstaten bevinden zich sinds het begin van de Oekraïne-oorlog in een spagaat als het gaat om Polen. Het ene ’been’ heeft veel sympathie voor de Poolse opstelling ten opzichte van de Russen én Oekraïeners en de samenwerking in de NAVO is excellent te noemen. Bovendien spendeerde Polen in 2022 2,34% van het BBP aan defensie, dit jaar zal de 2,5% bereikt worden. Hiermee zijn de Polen één van de beste van de ’NAVO-klas’, dit in tegenstelling tot Nederland. Vorig jaar ging er nog niet eens 1,5% van het BBP richting defensie, dit jaar zal Nederland de voorgeschreven NAVO-norm van 2% van het BBP ook al niet halen……. Hiernaast hebben de Polen inmiddels tegen de 4 miljoen Oekraïense burgers opgevangen die gevlucht zijn voor de oorlogsverschrikkingen.

Tja, en dan dat tweede ’been’. Dat heeft voortdurend spierpijn en inmiddels diverse schaafwonden opgelopen. Aan de rechtsstaat in Polen wordt door de regering van premier Mateusz Morawiecki (van de dominerende Pis, de partij van Recht en Rechtvaardigheid)) al jaren geknaagd. Met de (aanstaande) aanname van de zogenaamde ’Lex Tusk’ door het Lagerhuis wordt de volgende afbraak van een ’rechtsstaatpilaar’ in gang gezet. Intussen waren er al veel andere problemen, zoals het uitroepen van LHTB-vrije gemeentes en het onder politieke curatele stellen van de Poolse magistratuur (rechters en officieren van justitie). Vooral dit laatste schuurt in de EU en is de hoofreden dat de Polen nog steeds wachten op maar liefst 36 miljard Euro uit het Coronaherstelfonds en de EU-begroting. Overigens dient dit giga-bedrag wel genuanceerd te worden, de EU heeft sinds de Oekraïne-oorlog immers al 5 miljard Euro aan ’Warschau’ als tegemoetkoming in de (oorlogs)kosten overgemaakt. Bijvoorbeeld voor de opvang van miljoenen Oekraïense vluchtelingen.

Terug naar de Lex Tusk. Dit is de bijnaam die de Poolse oppositie heeft gegeven aan dit wetspakket. Volgens hen is de invoering van deze wet voornamelijk bedoeld om politicus Donald Tusk de voet dwars te zetten. Dit najaar worden er parlementaire en presidentsverkiezingen gehouden en het zou zo maar eens kunnen dat de partij van Tusk deze zullen winnen. De oud-voorzitter van de Europese Raad  (2014 – 2019) en oud-premier (2007 -2014) is een politiek ’superzwaargewicht’, hij wil met zijn partij Platforma Obywatelska (Burgerplatform of PO) nogmaals een gooi naar de macht doen. In het westelijke deel van Polen heeft Tusk grote aanhang, maar in het conservatieve oosten is Pis de meest populaire partij. Waarschijnlijk gaat het er flink om spannen en dat is de hoofreden voor het invoeren van deze Lex Tusk. Op alle mogelijke manieren dient Tusk een halt toegeroepen te worden, alleen al om deze reden zal de gewraakte wet waarschijnlijk worden ondertekend door de Poolse president Andrzej Duda (niet toevalligerwijs lid van Pis)

De officiële achtergrond van de Lex Tusk is het weren van Russische invloeden in thuisland Polen. Met deze wet in de hand kunnen onderzoeken worden gestart naar (vermeende) Russische inmenging. Een speciaal benoemde negenkoppige commissie zal hiervoor de verantwoordelijkheid dragen. Door wie de commissieleden benoemd worden? De Senaat - waar Pis momenteel de meerderheid bezit - en premier Morawiecki. De premier is degene die de commissievoorzitter zal aanwijzen....... De centrale doelstelling van de commissie is ’waarheidsvinding in het belang van de veiligheid van de Poolse staat.’ Sommige Pis-partijleden preludeerden al op de gevolgen na inwerkingtreding van deze ’veilgheidswet’: ’Tusk zal in ieder geval door de commissie onderzocht worden’.

Kunnen er ook sancties worden verbonden aan het oordeel van de commissie? Zeker wel, in het ergste geval kan de ’schuldige’ voor 10 jaar geweerd worden uit publieke functies. Feitelijk betreft het dus een ’Berufsverbot’, gaat er bij deze term een lichtje bij U branden? Bingo, in de jaren zeventig van de vorige eeuw was van hetzelfde sprake in Duitsland. Maar daar was toen wel iets anders aan de hand, de Rote Armee Fraktion verrichte (dodelijke) aanslagen en ontvoerde captains of industry.

Als een dergelijk ’vonnis’ wordt uitgesproken kan gedupeerde niet bij de commissie in beroep gaan. Een gang naar de rechter is mogelijk, maar deze mag zich niet buigen over de inhoud van het ’vonnis’, alleen eventuele procedurele fouten kunnen ervoor zorgen dat het vonnis wordt teruggedraaid. O ja, en een beroep bij de rechter betekent niet dat de staf wordt opgeschort. (noot: bij de rechter zou gedupeerde overigens sowieso al weinig kans maken, vanwege het feit dat meer dan 90% van de rechters achter Pis staat….)

Lekkere rechtsstaat daar in Polen, nietwaar? Maar er is een lichtpuntje, de Lex Tusk wordt waarschijnlijk in een iets afgezwaktere vorm aangenomen. Parlementsleden mogen bijvoorbeeld niet (meer) plaatsnemen in de commissie. OK, maar dan nog bepaalt de de Senaat (met een meerderheid van Pis-politici) nog steeds wie er in de commissie terecht komt. Hier is sprake van 100% ’politieke window dressing’, typerend voor de huidige regering die feitelijk maar weinig op heeft met democratische waarden.

Maar, maar ook het ’politieke Berufsverbot’ bevindt zich niet meer in het ontwerp wettekst en dat is wel een positief element. OK, maar dan nog is het voor de (politiek benoemde) commissie mogelijk een politieke persoon publiekelijk aan de schandpaal te nagelen. Elke oppositie-politicus kan vanaf aanname van de wet worden beschuldigd met het in gevaar brengen van de Poolse veiligheid. De commissie hoeft alleen maar wat pro-Russische activiteten van aangeklaagde PO-politici te publiceren, waardoor Pis in de verkiezingscampagne in een voordeligere positie kan geraken. Aan het einde van de ’campagnerit’ kan deze mis(des)informatiecampagne wellicht net het verschil maken tussen (Pis)-winst en (PO)-verlies.

Pro-Russische activiteiten van PO-politici? Nee, natuurlijk is daar geen sprake van, maar op (vermeende) landverraders stemmen Polen nooit, op deze manier tracht Pis de aanstaande verkiezingen te beïnvloeden. Bijzonder laakbaar allemaal. Wat zegt U, het is nog veel erger? Inderdaad, wat Pis doet, dat is met recht LANDVERRAAD te noemen.