Waarom wijzigt Femke Halsema haar achternaam niet - uit respect - naar Madretsma?

Goed nieuws voor een ieder die zijn/haar achternaam wil wijzigen, vanaf nu kan dat gratis. Welnu, dat is niet helemaal waar, het betreft slecht burgers die hun achternaam gratis kunnen laten veranderen indien deze zijn oorsprong onmiskenbaar heeft in het slavernijverleden. Maar hoe controleer je dat? Is bijvoorbeeld de achternaam ’Kerk’ eentje die onmiskenbaar slavernijverledenkenmerken heeft (mooi scrabblewoord ook…)? Of ik overigens iemand ken met de achternaam Kerk? Zeker wel, wat dacht U van de Nederlands-Surinaamse voetballer Gyrano Kerk  die zijn carrièrre bij de Amsterdamse club ASV Fortius begon.

De vorige vraag is volgens de net ingevoerde wet irrelevant, omdat een eigen verklaring voldoende is. Eigen verklaring? Waarover? Wel dat de indiener meent dat hij/zij nazaat is van een tot slaaf gemaakte persoon. Punt. Mmh, ik vraag me af of dit niet tot fraude uitnodigt als we in aanmerking nemen dat voor een normale aanvraag tot wijziging van iemand’s achternaam een bedrag van 835 Euro moet worden neergeteld. Stel dat ’Jan met de Pet’ verklaart dat hij nazaat is van een tot slaaf gemaakte, wordt dit dan gecontroleerd door de autoriteiten? Of ben ik - wederom - te argwanend van aard en moeten we er van uitgaan dat het niet zo’n vaart zal lopen met de aanvragen van ’Mien Dobbelsteen’ en ’Jan met de korte achternaam’?

De praktijk geeft hier gelukkig geen aanleiding toe, want één week na intreding  van de wet zijn er - nog maar - 14 aanvragen ingediend. Dat terwijl er in Nederland meer dan 600.000 mensen leven met een Surinaamse achtergrond. Die dragen vaak prachtige Hindoestaanse, Javaanse of andere namen, maar tevens Nederlands klinkende achternamen. Tijdens de slavernijtijd vonden de (koloniale) autoriteiten het een no go dat tot slaafgemaakten ’normale’ Nederlandse achternamen zoals Jansen, van de Kerkof, Smit, van den Berg etc zouden krijgen. Onder andere omdat plantagehouders en hun personeel moeilijk achternamen als Kromowidjojo konden uitspreken, werd gekozen voor het verbasteren/verhaspelen van Nederlandse achternamen. Zo was ’Wijnberg’ bijvoorbeeld uitgesloten, maar ’Bergwijn’ was wel weer acceptabel

En Duits klinkende namen, die waren tevens OK….. Tja, daar kennen we wel een aantal van, één van de bekendste is ’Seedorf’, de achternaam van de beroemde ex-voetballer Clarence. Een recenter voorbeeld is Jaïro Riedewald die overigens - net als Seedorf - een Ajaxachtergrond heeft.Dat geldt ook voor Frank Rijkaard, waarmee de vraag actueel wordt of deze 3 voetballers hun achternaam zullen laten wijzigen. Ik ga er van uit dat geen van deze heren een dergelijke actie zou ondernemen, simpelweg omdat ze met hun slavernijachternaam beroemd zijn geworden.

Misschien geldt dat niet voor Ruud Gullit, hem zie ik welklicht nog wel een kantoor van de dienst Justis binnenstappen (noot: daar dient de aanvraag namelijk te worden ingediend). Overigens adviseer ik Ruud alles te laten zoals het is. Waarom? Gullit heeft zijn achternaam in het verleden al eens laten veranderen, want zijn originele achternaam luidt ’Dil’ Oeps, nu moet ik mezelf toch corrigeren. Als de de door mij geraadpleegde informatie klopt heeft Ruud zijn achternaam nooit officieel gewijzigd, hij stelde zich op gegeven moment eenvoudigweg voor als Ruud Gullit. Wel Ruud, dan kun je je achternaam alsnog veranderen. Welke ik in mijn hoofd heb? Gullit natuurlijk!

Één van de’ leukste’ - of sorry, merkwaardigste - slavernijachternamen is natuurlijk ’Madretsma’, Amsterdam achterstevoren gespeld. De uitgang ’ma’ doet vermoeden dat er sprake is van een Friese achternaam, zoals te constateren bij Sjoerdsma, Oenema, Jellema, Bakema, Halsema etc. Halsema? Wauw, Femke, zou het niet een goed idee zijn jouw achternaam te laten wijzigen naar ’Madretsma’? Op deze wijze kun je op een originele manier respect tonen voor de nakomelingen van de tot slaaf gemaakten, zonder dat het Friese aspect van je vorige naam wordt gewist. Een volledige win-winsituatie lijkt me Femke! OK, alleen wel één die een misdrijf oplevert. Hoezo? Femke is bij mijn weten geen nakomeling van een tot slaaf gemaakte. Natuurlijk is deze situatie op te lossen. Hoe? Femke betaalt voor haar nieuw achternaam gewoon het volle tarief van 835 Euro en alles is weer gepiept.

Gefeliciteerd met je nieuwe naam burgemeesteres Femke Madretsma!