Tsjernobyl 26 april 1986: begin van het einde van de Sovjet-Unie

Op deze dag is het alweer 36 jaar geleden dat de grootste kernramp uit de geschiedenis plaatsvond, midden in de nacht explodeerde vlakbij een Oekraïense stad kernreactor 4…….’Tsjernobyl’ leverde een groot trauma op, in eerste instantie voor de toenmalige Sovjet-Russische communistische leiders, maar ook voor ’ons’ westerlingen. Het veiligheidsgevoel kreeg een fikse knauw, want misschien zou er binnenkort wel een krakkemikkige  - pak ’m beet - Bulgaarse Kerncentrale het loodje leggen, waardoor er wederom een radioactieve wolk richting Berlijn, Brussel en Amsterdam geblazen zou worden.

In Moskou waren Gorbatsjov en zijn trawanten in rep en roer, het enige wat nog functioneerde was de  ’gebruikelijke communistische reflex’. Waar die uit bestond? Ontkennen of zwijgen. De Sovjets kozen in dit geval voor het laatste, waardoor West-Europese burgers er nota bene door Zweedse onderzoekers op werden gewezen dat een radioactieve wolk zich in westerse richting verplaatste. Rond 2 mei 1986 kregen Nederland en België voor het eerst te maken met de nucleaire fall out. Net geoogste bladgroente mocht niet meer verkocht worden, vee moest naar de stallen gedirigeerd worden en burgers begonnen massaal jodiumpillen in te slaan. Volgens toenmalig Belgisch weerman Armand Pien werd het hem door de meteorologische dienst verboden aan TV-kijkers te melden hoe hoog de radioactieve straling van de wolk was. Uiteraard werd dit door het Belgische KMI ontkend, maar dit voorbeeld geeft aan dat autoriteiten - all over the world - een natuurlijke terughoudendheid hebben ’slecht nieuws’ te melden aan hun argeloze burgers…..

Het Sovjet-communisme liep in 1986 op zijn achterste benen, het zelfvertrouwen was op een dieptepunt, economisch dreigde een implosie, satellietstaten begonnen te morren en het militaire avontuur in Afghanistan was op een totale mislukking uitgelopen. En dan kwam er voor kameraad Gorbatsjov nog een kernramp overheen ook. Hij reageerde niet door met nog hardere hand het gemor de kop in te drukken, maar met begrippen als ’glasnost’ - openheid - en ’perestrojka’. Dit laatste stond voor hervormingen die inderdaad werden doorgevoerd. Gorbatsjov zuiverde bijvoorbeeld de partij van de hard-liners, waardoor de communistische stuwdam definitief brak. In 1990 was het zo’n beetje afgelopen met de giga-staat Sovjet-Unie, vanaf 1991 mocht Boris Jeltsin proberen de nieuwe Russische federatie leven in te blazen.

Wel, Boris is in dit laatste niet geslaagd, het enige wat hij de Russische economie en samenleving inblies waren de uit zijn mond walmende alcoholdampen. In de negentiger jaren was het ’wild west’ in Moskou en omstreken, proleterige oligarchen kregen meer en meer (economische) macht, wat Jeltsin de weinig flatterende bijnaam ’sloper van de Sovjet-Unie’ opleverde. Het was dus niet zo vreemd dat een kille oud-KGB’er - Vladimir Poetin - vanaf 1 januari 2000 de leiding van de van alcohol stijf lopende Jeltsin overnam. Waartoe dat heeft geleid weten we onderhand maar al te goed, de frustratie over het verleden was bij Poetin en zijn roverskluit immens. ’De grootste geopoltieke catasastrofe van de twintigste eeuw’ noemde de huidige president-psychopaat de implosie van de Sovjet-Unie, niet één keer, maar met de regelmaatheid van de klok.

Om Poetin een beetje te begrijpen is een blik op zijn presidentscampagne van 1999 een zeer interessante. Het kille konijn uit Sint-Peterburg liet diverse flatgebouwen in het land door zijn geheime dienst opblazen waarbij tientallen doden vielen. Uiteraard gaf hij de schuld aan ’Tsjetsjeense terroristen’ die Rusland zouden willen ontwrichten. Met deze tactiek had hij twee doelen voor ogen, ten eerste zouden de verschillende deelrepublieken het wel uit hun hoofd halen zich (tevens) af te scheiden van de Russische federatie. Maar het tweede doel was nog veel belangrijker. De gewone Rus - inmiddels al murw gebeukt door de economische depressie - zou met deze angstaanjagerij nu helemaal voor die kleine ’botox-man’ kiezen. Aldus geschiedde en vanaf dat moment kon Poetin werk maken van de wederopbouw van zijn trotse rijk. Met strakke en brute hand onderdrukt dit paranoïde sujet inmiddels meer dan 20 jaar zijn landgenoten. Achteraf gezien had de Israëlische geheime dienst zo’n 10 jaar geleden dit mannetje natuurlijk om moeten leggen, maar dat is naruurlijk het gebruikelijke ’gelul achteraf’.

Overigens bracht de kernramp in Tsjernobyl wel een onverwacht voordeel voor Poetin. ’Die Grünen’ in Duitsland kregen mettertijd meer (politieke) invloed en dat betekende een nog grotere boost voor de opvatting dat Duitsland ’kernenergie-vrij’ zou moeten worden. Na de ramp met de Japanse kerncentrale in Fukushima besloot Angela Merkel met haar coalitie dat kernenergie compleet zou worden afgebouwd. De onderliggende reden voor dit besluit was ingegeven door electorale motieven, ’Mutti’ was bang dat haar CDU zou worden weggedrukt door linkse partijen zoals de Groenen en die Linke. Daarmee speelde ze Poetin in de kaart, de Russische gasverslaving van de Duitsers doet in de huidige oorlogssituatie pijn aan de ogen (hetzelfde geldt trouwens voor Nederland). Merkel maakte het overigens nog bonter, ze liet oud-Bundeskanzler Gerhard Schröder zijn gang gaan met de aanleg van de Russische Nordsteam 2 gaspijplijn en verrekte het zelfs LNG-installaties in Duitse zeehavens aan te leggen (om gas uit de USA en Qatar te kunnen ’tanken’).

In de media ben ik de volgende zin al meer dan eens tegengekomen: ’Duitsland staat wederom aan de verkeerde kant van de geschiedenis’. Een wrange constatering voor onze oosterburen, helaas zit er wel een (atoom)kern van waarheid in…..