Russische beer slaat klauwen toch uit!

Word je wakker met al een voorzichtig voorjaarszonnetje, blijkt de pleuris uitgebroken te zijn in Oekraïne! Gisteren postte ik nog de volgende tekst: ’Poetin overweegt namelijk sowieso geen massale aanval. Hij weet dat hij daarmee de ECHTE rode lijn overschrijdt.’ Tja, het omgekeerde is gebeurd, zelden heb ik er zó naast gezeten. Mijn enige troost is dat ik niet de enige ben die zich heeft ’gemiscalculeerd’. Maar goed, deze overdenkingen vallen alle in het niet bij de poel van ellende waarin Poetin de Oekraïense bevolking heeft gedompeld.

Poetin’s oorlogsspeech was waarschijnlijk afgelopen maandag al opgenomen, de Russische president heeft natuurlijk alles tot in de puntjes voorbereid. Zijn woorden deden mijn haren te berge rijzen, zo schaamteloos hoor je het zelden! Met een strak gelaat meldde Poetin dat er al 8 jaar lang genocide wordt gepleegd op ’Russische Oekraïeners’, maar zijn daarop volgende waarschuwing aan de ’wereld’ was nog angstaanjagender: ’wie ons tegenwerkt krijgt te maken met gevolgen die jullie nog nooit hebben gezien’. Hoe moeten we deze waarschuwing begrijpen? Wel, een duidelijke boodschap aan Joe Biden en de NAVO-bondgenoten dat ze hun vingers niet moeten branden aan dit conflict. Want, anders……….

Zelfs de meest ervaren en best geïnformeerde experts als Rob de Wijk van insituut Clingendael en Ruslandkenner Hubert Smeets tonen zich stomverbaasd over deze ’Poetin-move’. De gevolgen van deze oorlogsdaad zijn nu nog niet te overzien, evident is dat de Russische aanval op een soeverein land vraagt om een stevige reactie van de NAVO-lidstaten. Geen nieuwe Russische gascontracten met Europese landen? Rusland uit het internationale transfersysteem SWIFT mieteren? Opschorting van alle diplomatieke contacten? Reisverbod voor Poetin zelf instellen? Opstarten van leveranties van zware en geavanceerde wapens aan de Oekraïeners? Tot slot: meevechten met de Oekraïeners? Dit laatste verwacht ik natuurlijk niet, want dan zou de NAVO direct tegenover het Russische leger staan. Geen optie dus, maar alle andere staan nu wagenwijd open.

Hubert Smeets beschrijft in NRC de agressie als klassiek Russisch imperialisme. Hij lardeert dit onder andere met de Sovjetrussische inval in Hongarije (1956), Praag (1968) en meer recent de de vijfdaagse oorlog in Georgië (2008). De directe aanval op Oekraïne is een voorbeeld hiervan die past in een lange gewelddadige traditie. Allemaal waar, maar voor mij verklaart deze historische les nog steeds niet waarom Poetin deze vergaande (oorlogs)stap heeft gezet.

Wegen de voordelen van de Russische inval op tegen de nadelen ervan (uit Poetin’s perspectief)? In de eerste plaats is ’Tsaar Vladimir’ bij de militaire leiding flink in achting gestegen. Laten we niet vergeten dat voor brute dictators de steun van de ’legerkopstukken’ essentieel is om te kunnen overleven. De oppositie is inmiddels (fysiek) monddood gemaakt in Moskou en omstreken, maar het Russische leger is een potentieel gevaarlijke entiteit. Vervolgens verzekert Poetin zichzelf van een grotere steun onder zijn eigen bevolking met zijn ’oorlogsmove’. Aan de ene kant omdat de ’gebrainwashde’ Russen zich - patriottisch - pal achter hun leider opstellen of zo benauwd worden dat ze de komende 20 jaar hun mond niet meer zullen opentrekken tegen het regime. (noot: bemoedigend is dat een aantal Russische burgemeesters geprotesteerd heeft bij Poetin wegens de inval. Dus, wie weet…..). Bovendien heeft Poetin op de korte termijn Poetin financieel voordeel van de hogere gasprijs. (noot: vanmorgen, 24 februari was de Europese gasprijs reeds met een kwart gestegen….)

Op lange termijn kunnen er op ’gasgebied’ wel problemen onstaan. Het opstarten van de Nordstream 2 pijpleiding wordt wellicht definitief afgeblazen en de Europese landen zullen waarschijnlijk meer gas uit de Verenigde Staten en Qatar betrekken. Maar het allerbelangrijkste risico voor Rusland? Behandeld te worden als internationale paria dus het (fysiek) isoleren van alle Russische kopstukken, het land afsnijden van het SWIFT-banktransfersysteem en een krachtige handelsboycot.

Voorgaande overziend zou je toch moeten concluderen dat de de facto annexatie van de Oekraïense provincies Loehansk en Donetsk voldoende had moeten zijn om Poetin’s machtsbasis - voornamelijk binnenlands - te versterken. Zonder dat een dergelijke strategie waarschijnlijk tot zware sancties of uitsluiting door de ’westerse wereld’  zou leiden. Een slimme tactiek die zou passen bij een sluwe, perfide president..... Maar nee, Poetin achtte het toch noodzakelijk de rode lijn te overschrijden. Wat zit hier nu achter? Wordt de dit jaar 70 jaar wordende Vladimir nu echt paranoia? Wordt hij intern bedreigd? We weten het antwoord niet, maar de boosaardige blik in Poetin’s ogen tijdens zijn oorlogstoespraak doet vrezen voor het ergste.

En China? Dat roept op tot nieuwe gesprekken en bereidt stilletjes de invasie van Taiwan voor…..