Hongaars en Hollands Carnaval

Carnaval in Hongarije? Daar is het gehele jaar door Carnaval, in de politiek, op het werk en natuurlijk in de kroeg. De meeste dingen die gezegd en geschreven worden in de Hongaarse pers kun je immers met een korreltje zout nemen. Zou Boedapest een andere naam hebben gedurende de carnavalsperiode? Wel, die heb ik nog nooit vernomen.... Een maatje van me vroeg me of ik de volgende naam zou kunnen adviseren aan het Boedapester stadsbestuur: Rott’ngat. Dat is tevens de benaming voor Eibergen in de 'zotte' tijd en dat lijkt me prima in orde. Waarom? Een ei gaat op gegeven moment namelijk rotten. En dat geldt met name voor Boedapest, elke politieke partij in deze stad heeft namelijk last van rottingsverschijnselen.Behalve de tweestaartige hondpartij (kétfarkú kutyapárt) natuurlijk.Overigens liggen de sleutels van de stad Boedapest naar verluidt al jaren op de bodem van de Donau, nabij de Petőfi brug......

Ik heb het even nagekeken maar carnaval is in de Hongaarse vertaling niet ’Farsang’ zoals velen – ondere andere ik – aannemen, maar gewoon ’Karnevál’. Althans als we onder dit zottenfeest de laatste 3 dagen voor aswoensdag rangschikken. Of in de onvermijdelijke Hongaarse uitdrukking ’a farsang farka’. ‘Farsang’ sec is de periode van Driekoningen - 6 januari - tot Aswoensdag. ’Farka’ betekent letterlijk ’de staart van’, waarmee het einde van de Roomse feestperiode wordt aangegeven. Voor Hongaarse Rooms-Katholieken begint dan de vastenperiode - tot Pasen - maar ik ken amper Hongaren die deze vastenperiode serieus nemen. En in Nederland is er vorig jaar per toeval een 'vastende' Rooms-Katholiek persoon ontdekt in een gehucht naast het Limburgse Vaals. ’Hart van Nederland’ – SBS6 – maakte er vorig jaar met veel aplomb melding van. Kijk, John de Mol – de eigenaar van de ’campingzender’ – dat zijn nog eens sensationele nieuwsfeiten!

Alle carnavalsgekheid op een stokje, prachtige praalwagens zijn in Hongarije in deze tijd niet echt te signaleren. Dat is onder de Hollandse grote rivieren wel even anders. Als ze niet zijn afgefikt natuurlijk zoals in 2019 te Zaltbommel. De vrijwilligers van de carnavalsvereniging ’de wallepikkers’ - geen grap! - zagen door ontploffende gasflessen hun levenswerk in rook opgaan. Daarmee waren de wallepikkers toen wel één van de hoofdthema’s van het NOS 8-uur journaal. Ach ja, deze tragedie veroorzaakte óók leed. Dit jaar ontwaar ik - tot nu toe - nog weining carnvalsnieuws op de diverse journaals, maar dat lijkt me met de oorlog in Oekraïne en in de Gazastrook ook niet meer dan logisch.....Hopelijk geeft lachebekje René van der Gijp in het TV-programma Vandaag Inside nog enig commentaar op de carnavalsfeesten. Waarom? Ach dat Vandaag Inside is toch ook een - bijna dagelijks - carnaval. Alhoewel, de heren aan tafel - Genee, van der Gijp, Derksen - beginnen zich inmiddels zelf serieus te nemen......

In de Hongaarse provincies rijden intussen voortdurend vreemdsoortige vehikels rond die in Nederland met gemak in de ’carnavalsstoet’ mee zouden kunnen. Krakkemikkige krotten getrokken door een vermoeid paard, Wartburgs met kerstverlichting, Trabanten met meertonige hoorn etc. Wat ik al zei, het gehele jaar is het in Hongarije carnaval dat de klok slaat.

Seth Gaaikema – wie kent de overleden cabaretier nog? – meende dat wijlen VVD coryfee Molly Geertsema een groot carnavalsliefhebber was in zijn tijd. Geertsema sprak ’carnaval’ wel altijd met een corpsballenaccent uit namelijk: kérnewél. Tot de Groningse cabaretier er achter kwam dat de oude liberaal het over ’kernafval’ had. Voor de thuisprovincie van Seth was dat nog net op tijd, de Brabo’s werden daarentegen met de radioactieve afval van Nederlandse kerncentrales opgescheept. Want had Molly die zuidelijke Nederlanders niet gevraagd ’of ze nog kérnewél willen’? Natuurlijk wilden die Oeteldonkers dat wel! 

In het oosten van Hongarije hebben ze overigens nog nooit van ’farsang’ gehoord. De daar overwegend protestantse bewoners zouden de poppen op eventuele praalwagens meteen vertrappen, een ongehoorde Rooms-Katholieke beeldenverering in hun ogen. De beeldenstorm van 1566 zou terstond herhaald worden, vort met die papen! Wat Christelijk geloof betreft is er een divers beeld zichtbaar in Hongarije. Er bevindt zich een tamelijk grote protestantse minderheid binnen de landsgrenzen, maar ook daarbuiten zoals in Transsylvanië. Dat is in andere midden-Europese  landen – bijvoorbeeld Kroatië en Polen – wel anders, daar bedraagt het percentage Rooms-Katholieken rond de 102%.

Een echt kostuumfeest in Hongarije vindt rond de carnaval in de Donaustad Mohács plaats, de zogenaamde Busójárás. Een cultureel evenement met vrolijke volksdansgroepen, hapje, drankje op straat in een uitgelaten carnavalsstemming. Maar de hoofdmoot vormt de gang door de stad van de Busók, vervaarlijk uitziende lieden gehuld in dierenvachten met enge maskers getooid. Vaak met ellenlange stierenhoorns op het hoofd geklemd. De legende gaat dat tijdens de belegering van de Turken in de 16e eeuw de oorspronkelijke bewoners met kano’s het moerasgebied invluchtten in de voornoemde vervaarlijke outfits. De argeloze Turken die de Busók in de mist zagen opduiken schrokken zich een hoedje en kozen het hazenpad. Dit liet overigens onverlet dat de Turken in de slag bij Mohács – 1526 – de Hongaren een vernietigende slag toebrachten. Een kniesoor die daarop let...

In de dagen van de Busójárás is het Wein, Weib und Gesang in de stad met veel liederlijk bezopen feestgangers. Het voksfeest is sinds 2012 officieel een Hungarikum en sinds 2009 als cultureel erfgoed bestempeld door de UNESCO! Egészségetekre! Voor de niet-Hongarijekenners onder ons: ’op jullie gezondheid’. Ziet U wel hoe efficiënt die Hongaarse taal is, voor deze uitdrukking volstaat één Hongaars woord!

Zullen we maar een feestneus opzetten in plaats van een masker? Covid-beperkingen zijn immers zowel in Hongarije als Nederland al een tijdje opgeheven. En er is nu nog een reden om een bedekking op de neus te kiezen met Carnaval. Uit Moskou waaien de stinkende winden van Poetin naar Hongarije en zelfs in Oeteldonk is de stank niet te harden. Maar de Russische stank aan het oorlogsfront is de ergste. Welke stank ik bedoel? Die van de Russische 'Poetinbeer' , 

Mien waar is mijn feestneus, Mien waar is m’n neus? Waar is m’n feestneus gebleven? (Toon Hermans levenskunstenaar 1916 – 2000)

Een hartelijk aláááf uit de carnavalsstad Nergenshuizen(Utopia). Waar deze stad zich bevindt? Mmh, elk land heeft wel een plaats met deze naam.....