Nietsontziende Nonnetjes

Ik kon het eerst niet geloven toen ik onlangs de volgende zin in de NRC las: ’zeker 15.000 meisjes en vrouwen hebben in Nederland tussen 1860 en 1973 in wasserijen en naaiateliers van Rooms-Katholieke gestichten onbetaalde dwangarbeid verricht’. Hou U vast, want dit is nog het vriendelijkste deel van het verhaal, het geweld, de vernedering en zelfs het seksueel misbruik waren nog wel even van een zwaardere orde.

Verwaarloosde , verweesde kinderen werden in vroeger tijden door de Rooms-Katholieke zusters opgevangen en met ’veel liefde’  aan de naaimachine gezet om gratis kleren te vervaardigen die door de godvruchtige en celibataire nonnetjes met hoge winsten werden verkocht aan ketens als C & A en textielbedrijven als Stork/Ten Cate. Van de gratis arbeid profiteerde iedereen in de distributieketen, behalve de arme meisjes die lange dagen moesten maken en bij een te gering getoonde productiviteit flinke tikken op de vingers kregen of doodgewoon afgeranseld werden. Ja, natuurlijk allemaal in naam van de Heere, want die meisjes waren toch maar mooi in de schoot van de moederkerk opgenomen.

Inderdaad heel menslievend, maar dat betekent nog niet dat deze meisjes/vrouwen geen recht zouden hebben op een normaal loontje en normale werkomstandigheden. Hiernaast bestond de continue angst voor fysiek geweld door de ’lieve’ zustertjes, die als het tegen zat ’s avonds zich ook nog seksueel vergrepen aan de slachtoffers. En als de zustertjes zich na flinke zelfkastijding zich op dit gebied wel konden inhouden was er altijd nog meneer pastoor die misschien nog een kijkje wilde nemen op de meisjesslaapzaal.

Ik ben de laatste die zegt dat bovenstaande algemene usance was, de getuigenissen over misstanden zijn echter legio. Een aantal slachtoffers heeft de handen inmiddels ineen geslagen en besloot verhaal te halen bij de huidige kloosterdirecteur in de plaats Bloemendaal, de voormalige slavenwerkplek van de ’meisjes’. De vrome directeur in kwestie hield zich tijdens het gesprek volledig op de vlakte, hij wist niks, hij kon niks en hij wilde niks, een degelijke Rooms-Katolieke grondhouding. Maar hij zou bij zijn superieur, de moeder-overste van de zuster congregatie in Parijs informeren of er sprake kon zijn van enige financiële compensatie. Het antwoord geformuleerd in een brief kwam binnen  twee weken, de inhoud deed niet alleen de meisjesslachtoffers huiveren van afkeer en ongeloof, een dergelijke verregaande arrogantie en neerbuigendheid kom je volgens mij echt nergens meer tegen.

Tja, behalve bij de Rooms-Katholieke broeders en zusters natuurlijk. De zustercongregatie erkende ’dat zich in het verleden zaken hebben voorgedaan die wij tegenwoordig onacceptabel vinden’ . Tegenwoordig onacceptabel? Tot het jaar 1976 was het dus klaarblijkelijk wel acceptabel dat deze ’meisjes’ uitgebuit werden, onder onacceptabele omstandigheden arbeid leverden, bedreigd werden, lichamelijk werden toegetakeld en in een aantal gevallen nog seksueel misbruikt werden ook. Verder meent de zustercongregatie dat vorderingen op eventueel niet-ontvangen loon inmiddels reeds geruime tijd verjaard zijn.

Tenslotte sluit de brief met het aanbod dat de ingediende reiskosten door de bezoekende slachtoffers aan het klooster te Bloemendaal van 76,96 euro uiteraard voor vergoeding in aanmerking komen. Driewerf, nee 300-werf Schande! In Ierland speelde het massale misbruik van de ’meisjes’  door Rooms-Katholieke zusterorganisaties tevens en ook hier weigerden de ’barmhartige’ volgsters van Jezus van Nazareth enige financiële compensatie te verstrekken aan de slachtoffers. De toenmalige Ierse regering pakte de handschoen gelukkig op en betaalde meer dan 20 miljoen euro uit aan circa 700 slachtoffers. De Ierse premier sprak van een nationale schande ’waarvoor ik diepe spijt betuig’. Nog een bericht/reactie van de vrome zusters uit Ierland op de onverkwikkelijkheden? Geen sjoege.

En in Nederland? Hoe gaat de nationale overheid met deze kwestie om? Na alle consternatie in de media besloot  de verantwoordelijke minister Sander Dekker de kerkleiding uit te nodigen voor een ’goed’ gesprek. De slachtoffers van de lotgenotenorganisatie werden door de liberale minister Dekker uitgesloten van mondelinge communicatie met zijn ministerie. Het principe van hoor en wederhoor gaat er bij deze – notabene LIBERALE – minister het ene oor in, het andere weer uit, nee, het bereikt zijn oren niet eens. Een onafhankelijk onderzoek naar dwangarbeid in zustercongregaties vond Dekker derhalve na het gesprek met Kardinaal Eijk en broeder Peeters niet opportuun, ook niet na een ingediende motie hiertoe van de Socialistische Partij. Overigens, hulde SP!

Op deze manier hoor je maatschappelijke politiek te bedrijven in de Tweede Kamer. Dekker beargumenteerde zijn standpunt vooral door te wijzen op de commissie Deetman die reeds aandacht had besteed aan dwangarbeid in de ’kerk’. Inderdaad, het rapport van de oud onderwijsminister Deetman – dat gaat over kerkelijk geweld in het algemeen –  vermeldt dat de commissie onder zijn leiding ’meldingen heeft gekregen over lange werkdagen waarop hard gewerkt moest worden’. Niet meer, niet minder. Overigens was Deetman in mijn studieperiode de verantwoordelijke onderwijsminister, de afkorting AIDS had bij ons studenten een geheel andere betekenis dan de oorspronkelijke, namelijk: Alles Is Deetman’s Schuld, maar goed, sorry voor de afdwaling.

Maar minister Dekker maakt het nog bonter blijkens zijn afsluitende reactie over dit heikele onderwerp: ’vrouwen die menen – U leest het goed, ja – te zijn uitgebuit staat uiteraard altijd de weg naar de civiele rechter open’. Wat een pijnlijk en schaamtevol verschil  met de Ierse premier die openlijk boete doet en de slachtoffers nog eens met miljoenen euro’s compenseert. Typische reactie van een Nederlands kabinetslid, een kabinet waarin het alleen maar om pecunia en praktische  ’hands-on’ zaken gaat. Voor visie moet je volgens Rutte nog steeds naar de oogarts en beschaving staat ook niet meer vet gedrukt in zijn vocabulaire. Geestelijke armoede moet je concluderen, het lijkt de Rooms-Katholieke kerk wel…..

Vanuit de hoek van ’linksig grachtengordelend’ Nederland klinkt steeds harder de roep om bijvoorbeeld de Surinaamse afstammelingen van de slachtoffers van de slavernij financieel te compenseren, ik wil daar nu niet inhoudelijk op ingaan. Het enige dat me opvalt dat ik over die slavernijcompensatie regelmatig artikelen tegenkom maar over de ge(mis)bruikte meisjes bij de zustercongragaties tot voor kort niks tot weinig. Het gaat in tegenstelling tot de ’afstammelingen’ van slaven hier om vrouwen van vlees en bloed die de vernederingen en het misbruik nog tot het jaar 1976 persoonlijk hebben moeten incasseren EN die – gedeeltelijk – nog altijd financieel/geestelijk lijden aan de misdadige ellende die hun uit naam van de Rooms-Katholieke kerk is aangedaan. Laat de Nederlandse staat eerst maar eens werk maken om deze in het verleden begane misdaden boven water te krijgen, voordat we nog verder de slavenhistorie induiken. Het gaat hier wel even om nog levende slachtoffers, ’first things first’.

En  hoe staat het tenslotte met al die kledingbedrijven/winkelketens die zich jarenlang hebben verkneukeld door te hebben ingekocht voor prijzen die men zelfs in Bangladesh niet zou accepteren? Desgevraagd meldt C & A dat het onderzoek in hun archief niets heeft opgeleverd. Er is geen enkele indicatie dat de winkelketen werk heeft uitbesteed aan de zustertjes. Nee, Nee natuurlijk niet. Ik ben ook nog even het archief ingedoken en kwam daar één van de oude en beste C & A slogans tegen, destijds prachtig verwoord door het duo Johnny en Rijk: C & A is toch voordeliger!

We weten nu waarom…..

Naschrift: 5.000 euro biedt Minister Dekker nu als schadevergoeding aan……….zie ook recent NRC-artikel:

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/08/25/weinig-geld-en-ruzie-na-uitbuiting-a4009751