Erdoğan lust nu wel een schijfje Zweeds Knäckebröd (breekbrood)

Nou, nou, poeh, poeh, de spreekwoordelijke kogel is door de kerk hoor, Recep Tayyip Erdoğan keurt de Zweedse aanvraag om lid te worden van de NAVO na veel getouwtrek toch goed. Daar hadden meerdere geopolitieke analisten en Turkije-watchers niet op gerekend. Helemaal niet vanwege Erdoğan’s uitspraken die hij deed vlak voordat hij in het vliegtuig stapte met als reisdoel de Litouwse hoofdtad Vilnius. Daar wordt vanaf 11 juli een NAVO-top gehouden.

Erdoğan meende dat hij volgaarne zijn fiat geeft aan Zweeds NAVO-toetreding, maar dan moet de EU voor Turkije ’ook de deur open zetten’. De Turkse president voegde er veelbetekenend het volgende aan toe: ’als jullie de weg vrijmaken voor Turkije, dan doen wij dat voor Zweden. Net zoals we voor Finland hebben gedaan.’ In twee opzichten zijn deze zinnen opmerkelijk, in eerste instantie wegens de kennelijke wens van Erdoğan om toch lid te willen worden van EU-familie.

Reeds in 1999 werd Turkije officieel kandidaat-EU-lid, maar de toetredingsonderhandelingen werden pas in 2005 opgestart. Erdoğan was toendertijd premier van Turkije en ondersteunde EU-toetreding van harte. Vanwege het gedraal van de EU - onder invloed van een aantal EU-landen die ’second thoughts’ hadden, waaronder Nederland - en de irritatie van de Turken hierover werden de onderhandelingen gestaakt. Waarop  Erdoğan zich in 2017 beklaagde over een ’oneerlijke EU’ die Turkije niet serieus neemt’. Hardop vroeg hij zich af waarom de EU niet gewoon ’botweg zegt dat Turkije geen lid mag worden’.

Overigens meende de Turkse president toen ook dat het allemaal als ’water under the bridge’ bestempeld kon worden, omdat ’een meerderheid van de Turken toch geen voorstander is van EU-aansluiting’. Sterker nog, volgens de Turkse president was de ’EU niet essentieel voor ons, we kunnen heel goed op eigen benen staan’ vatte hij z'n betoog samen. Die benen waren kort daarvoor - in 2016 - nog bijna onder zijn lijf weggeslagen, de couppoging tegen de Erdoğan-nomenklatoera werd immers maar op het nippertje verijdeld. Als gevolg hiervan kwamen duizenden - vermeende - coupplegende miltairen en anderen achter de tralies. Waaronder een flink aantal kritische journalisten. Met deze ’zuiveringacties’ diskwalificeerde Turkije zich (bijna) definitief voor het EU-lidmaatschap, waarna de toetredingsonderhandelingen - in 2018 - werden stilgelegd.

En nu wil Turkije alsnog volwaardig EU-lid worden? Waar komt deze 180 graden draai van Erdoğan vandaan? Nog vreemder wordt het als we zijn argumentatie onder de loep nemen. Hij ging namelijk wel zonder voorwaarden akkoord met Finse NAVO-toetreding, terwijl Finland - net als Zweden - volwaardig EU-lid is. Raadselachtig allemaal. Nog raadselachtiger wordt het vervolg van deze Turkse soap. Erdoğan is amper uit het Turkse regeringstoestel gestapt (in Vilnius), of hij keurt de Zweedse NAVO-toetreding al goed. Verheugd maakte NAVO Secretaris-Generaal Jens Stoltenberg hier melding van in een Twitterbericht. Waarna de Zweedse premier Kristersson, Erdoğan en Stoltenberg hun handen voor de camera's ineen sloegen, vooral Stoltenberg glom van trots.

Mijn vraag is een heel simpele: wat is er tijdens de vlucht van Ankara naar Vilnius gebeurd? Wij, armzalige nieuwsconsumenten kunnen alleen maar gissen, maar wellicht kan aanstonds onze nationale dr. Clavan - geopolitiek deskundige Rob de Wijk - de achterliggende redenen geven voor deze verrassende ontwikkeling. Zal ik eens een gooi doen naar zijn zienswijze?

’Erdoğan heeft zijn troefkaart uitgespeeld en krijgt wellicht nu toch de mogelijkheid van de Verenigde Staten om F-35 gevechtsvliegtuigen te kopen, Turkije heeft in het verleden al 1,4 miljard Dollar aan de Amerikanen overgemaakt, het betrof de eerste bestelling van dit geavanceerde toestel. De F-35 stealth-straaljagers zijn echter nooit geleverd, omdat Turkije de brutaliteit had om als NAVO-lid Russische S-400 antiraketsystemen te kopen. Het kan best zo zijn dat we binnenkort uit de Turkse pers vernemen dat de eerste F-35’s geleverd zullen worden én dat Turkije weer onderdeel kan uitmaken van het geavanceerde militaire programma van de NAVO’.

Zo beste Rob, nu ben ik je een keertje voor, pech gehad waarde emeritus hoogleraar! Deze primeur kun je op je buik schrijven in de volgende uitzending van Boekestijn en de Wijk op BNR radio. Maar nu hou ik ermee op hoor, Dr. Clavan’s geopolitieke analyse begint over 5 minuten. Bijgaand de voorgaande uitzending van deze geopoitieke analist en polemoloog.

PS Viktor Orbán heeft het NAVO-lidmaatschap van Zweden nog niet goedgekeurd. Hoe zit dit? Op Orbán’s goedkeuring zullen we waarschijnlijk nog een paar dagen moeten wachten, Maar dan volgen de Hongaren ook, zoveel is nu al duidelijk…..