23 juni: sterfdag van (de deels) Hongaarse Peter Falk (rechercheur Columbo)

35 jaar lang kroop Peter Falk in de huid van rechercheur Columbo, de morsige, op het oog verstrooide man in sjofele regenjas. De eerste aflevering verscheen in 1968 op de buis, de laatste in 2003. En daarna op veel kanalen de eindeloze herhalingen natuurlijk. Dit laatste genoegen overkwam de Duitse rechercheur Stefan Derrick (Horst Tappert) niet, hij is vanwege zijn SS-verleden in 2013 ’kalt gestellt’. Er zijn nog maar weinig TV-kanalen waar ’aus der Reihe Derrick’ te zien is. Overigens bevond Tappert zich in 2013 al 5 jaar op de eeuwige jachtvelden, last van de openbaarmaking van zijn Waffen SS verleden heeft hij dus niet gehad.

Gelukkig zijn er geen negatieve verhalen over Peter Falk bekend, de Columbo detective-serie was zelfs te zien in enkele communistische Oostbloklanden, waaronder Hongarije. In de jaren zeventig keek ik soms afleveringem met mijn Hongaarse oom als we weer eens op familiebezoek waren in Magyarenland. In het goulashcommunisme van partijleider János Kádár werden series toegelaten uit het verderferlijke en imperialistische Amerika, maar eerst moest Peter Falk natuurlijk wel door de censuurmolen van de Hongaarse veiligheidsdienst. Veiligheidsagenten zagen een bijna ’homeless’ persoon met warrige haardos en één glazen oog. Daarvan zagen ze er dagelijks honderden van op de Hongaarse straten en pleinen, waarop ze besloten de serie vrij te geven…..

De TV-presentator/presentratrice van dienst leidde de afleveringen altijd enthousiast in, vaak stond er een flesje Coca Cola duidelijk in beeld op het ’presenteertafeltje’. Coca Cola? Zo’n beetje het archetypische product van de verfoeide kapitalistische wereld? Zeker wel, in de zeventiger jaren was dit reeds de normaalste zaak van de wereld in het communistische Hongarije. Ik vermoed dat kameraad Kádár er een flink pak westerse valuta aan heeft overgehouden. Ja, ja, Coca Cola wist z’n weggetjes wel te vinden in de wondere wereld van de satellietstaten van de Sovjet-Unie.

Kom zei mijn oom, laten we naar ’Kalamboo’ kijken, waarna hij de zwart-wit TV aanknipte. Ik begreep er geen fluit van, waar had hij het over? Na de eerste beelden realiseerde ik me dat de naam van de morsige detective op deze manier werd/wordt uitgesproken door Hongaren. Net als ’Rock’n Roll’ fonetisch in het Hongaars als volgt klinkt: ’rak en ral’. De reden van deze zonderlinge (Hongaarse) uitspraak van Engelse termen heeft drie redenen. Ten eerste staat de Hongaarse taal qua uitspraak en grammatica een heel eind af van ’wereldtalen’ zoals het Frans, Duits, Spaans en Engels. Ten tweede was er een gering aantal leraren Engels voorhanden, waardoor de gemiddelde Hongaar vaak niet eens met deze taal in aanraking kwam. Bovendien liet de kwaliteit van de leraren Engels vaak te wensen over. Je kon trouwens maar beter Russisch leren, want dat was de taal van de grote Sovjet- kameraden, nietwaar? Keus had de middelbare scholier overigens niet in die tijd, het Russisch werd verplicht gesteld voor iedere leerling…. (tegenwoordig is op de Hongaarse universiteiten/hogescholen geen enkele buitenlandse taal meer verplicht, maar dit terzijde…..)

De laatste reden voor de belabberde kennis van de Engelse taal in het Karpatenbekken is samen te vatten onder één uitdrukking: ’nasynchronisatie’. Alles, maar dan ook alles wordt in Hongarije nagesynchroniseerd, van stupide Amerikaanse series en simpele Mickey Mouse tekenfilms tot internationale documentaires en Hollywood-speelfilms. En zo begint het al logisch te klinken dat mijn oom immer over ’Kalamboo’ sprak. De detective was bijzonder populair in Hongarije vanwege zijn schijnbare underdogsrol. Daarmee kunnen de Hongaren zich uitermate goed identificeren. maar er is uiteindelijk wel een verschil. Veel Hongaren voel(d)en zich in het echte leven een echte underdog, terwijl daar bij Columbo aan het einde van elke aflevering geen sprake meer van was.

De tweede reden van Columbo’s populariteit heeft te maken met het feit dat er tevens Hongaars bloed door Falk’s aderen stroomt. Daar waren/zijn de Hongaren maar wat trots op, toch lijkt me dat niet helemaal terecht. Weliswaar is één van zijn grootvaders in Hongarije geboren, maar zijn naam klinkt nu niet echt Magyaars. Peter Hochhauser is toch moeilijk te scharen onder de categorie ’oerhongaarse’ namen…..De waarheid is dat de familaire achtergrond van Peter Falk een mooi multicultureel ratjetoe blijkt te zijn. Hij is de offspring van Joodse, Poolse, Tsjechische, Russische en Hongaarse immigranten.

Welke achtergrond heeft Columbo in de serie eigenlijk, waarschijnlijk één van de genoemde nationaliteiten/etniciteiten, toch? Nee hoor, niets van dat al, Frank Columbo is van Italiaanse afkomst, hij spreekt zelfs een aardig woordje Italiano in de serie. Feitelijk was Peter Falk in eerste instantie een Amerikaan met een Europese achtergrond die het EU-volkslied - ’alle Menschen werden Brüder’, uit de negende symfonie  van Ludwig von Beethoven - eigenlijk in de serie regelmatig had moeten meeneuriën. Per slot van rekening werd dit Europese volkslied al in 1985 ingevoerd.

Nee, nee, niks voor Columbo die het liefst kinderliedjes neuriede, zoals ’This old man came rolling home.’ Bijgaand gezongen door Bob Dylan, met Columbo in beelden erbij.

https://www.youtube.com/watch?v=OfdYUhEl5zw&ab_channel=Rogerpanda