Ter ere van Admiraal Michiel de Ruyter is er in 1895 een gedenknaald voor de zeeheld neergeplant in de Hongaarse stad Debrecen. In het jaar 1676 kreeg de Ruyter 26 Hongaarse – uiteraard protestante – predikanten vrij die als galeislaven dienst deden op een Spaans galjoen in de Middellandse zee. Er bestaat zelfs een ’de Ruyter straat’ – de Ruyter utca – in Debrecen, het is mij niet bekend of daar ook Nederlanders wonen. In ieder geval doe ik onderstaand een voorstel om voor één van de onderstaande personen tevens ergens een gedenknaald in Nederland te plaatsen. Maar misschien zal er over één van de genoemde kandidaten discussie ontstaan, ik weet overigens echt niet wie dat zou moeten betreffen……..
Nederland heeft Johan Cruijff, België Paul van Himst, maar de Hongaren hebben natuurlijk Ferenc Puskás, dé aanvoerder van de ’Mighty Magyars’ uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. Het hoogtepunt van zijn voetballoopbaan was nota bene een vriendschappelijke wedstrijd in en tegen Engeland – 1953 – die met 3-6 gewonnen werd. De hegemonie van het Engelse voetbal werd doorbroken door deze brutale overwinning op het Heilige Gras van Wembley. Puskás – de voetballende majoor – vierde grote successen bij Real Madrid waar hij de gewonnen Europacups aan een snoertje reeg.
De Hongaarse opstand van 1956 is eigenlijk een zegen geweest voor Spanje. Ferenc Puskás – of ’öcsi = broertje – verbleef tijdens het neerslaan van de opstand met zijn club Honvéd in Bilbao – Baskenland – in het kader van een Europacup wedstrijd. Hij zou – als voetballer – nooit meer terugkeren naar zijn vaderland. De vermaledijde communisten in Hongarije hebben het nog wel voor elkaar gekregen dat de FIFA Puskás 18 maanden schorsing oplegde. Daar zal een Sepp Blatter avant la lettre wel verantwoordelijk voor zijn geweest. Tot slot, weet U wat de betekenis van het woord Puskás is? Schutter, of nog beter: scherpschutter. Nou, zult U zeggen, dat is toch toevallig! Nee hoor, want de echte achternaam van de ’galloperende majoor’ was Purczeld. Maar echte sterren verdienen een heldennaam!
Dan de volgende die misschien ook op Uw lijst voorkomt: Viktor Orbán. Tja, ik denk toch dat de kleine Viktor net ietsjes bekender is dan zijn – politieke – tegenstrever George Soros, geboren in Boedapest. Bovendien wordt Soros – oorspronkelijk overigens Georg Schwartz – vaak in eerste instantie beschouwd als een Amerikaanse speculant of filantroop (doorhalen wat niet voor U van toepassing is). Over de ’Grote Leider’ van de Hongaren is al veel gezegd en geschreven, daarom vermeld ik een paar wellicht wat minder bekende trivia van de Hongaarse premier. Hij is lid van de Hongaarse gereformeerde kerk die als enige binnen de protestantse kerkbewegingen een bisschoppelijke structuur kent. Deze hierarchische structuur is Orbán (niet) op het lijf geschreven (doorhalen wat niet voor U van toepassing is).
Ten aanzien van de naderende Brexit haalde Orbán een pakkende ’quote’ uit zijn aktentas: ’wij’ – de Europese Unie – hebben de illegale immigranten binnengehaald en daarmee de Britten uit de EU gekieperd’. Dit is wat je met recht (g)een triviale opmerking noemt (doorhalen wat niet voor U van toepassing is). Nog ééntje? Over de Euro zei Orbán het volgende: ’het belangrijkste is om de Euro als Europese munteenheid te beschermen’. Ten overvloede voeg ik hieraan toe dat Hongarije geen onderdeel is van de Eurozone en ook niet van plan is weldra in te stappen. Juist een Orbán dient zich (niet) met het Eurobeleid van de Europese Unie te bemoeien (doorhalen wat niet voor U van toepassing is…….)
Om Thierry Baudet een beetje te eren kan een klassieke componist op de lijst niet ontbreken. Thierry heeft niks met moderne popmuziek, heeft nog nooit van Koot en Bie gehoord, maar misschien gaat er een boreaal belletje rinkelen bij de naam Ferenc Liszt. Klinkt beter dan Frans Meel, hè, de letterlijke vertaling van ’s mans naam. Liszt werd geboren in de West-Hongaarse plaats Doborján, sinds het ’vredesverdrag’ van Trianon van 1920 is de naam van het ’durpke’ Raiding. Inderdaad, een Oostenrijkse naam……
Liszt was niet alleen een groot componist maar één van de grootste pianovirtuozen aller tijden. Helaas was de bandrecorder in de negentiende eeuw nog niet uitgevonden, Theo (Hiddema, red.) en Thierry waren waarschijnlijk tot tranen geroerd geraakt bij zijn uitvoering van de ’Hongaarse Rapsodieën’. Ik ook trouwens. Overigens schijnt Liszt weinig tot geen kennis van de Hongaarse taal te hebben gehad. Wat doet het er toe, bij het beluisteren van de Hongaarse Rapsodieën wordt het bewijs geleverd dat in de aderen van de componist Liszt Hongaars bloed vloeide.
En nu we toch op ’culturele toer’ zijn ook nog maar even een groot schrijver behandelen, lijkt me. De in 2016 overleden Joodse schrijver Imre Kertész was Holocaustoverlever én Nobelprijswinnaar. Zijn beroemdste boek – geen dikke pil trouwens – ’onbepaald door het lot’ dateert al uit 1975, maar werd opmerkelijk genoeg literair een lange tijd ondergewaardeerd. De Hongaarse titel luidt ’sorstalanság’ wat letterlijk vertaald ’lotsloosheid’ betekent. Wat mij betreft had dit de Nederlandse titel moeten zijn, ofschoon het woord wel ’krom’ Nederlands klinkt. Voor het ‘levenslot’ van Kertész is namelijk geen uitdrukking te vinden, hij was met geen enkel lot begiftigd, slechts met die van de ’Endlösung’.
In 2002 werd Kertész dus ’Nobellijk’ geëerd en daarna ging het snel. De verfilming van het boek is wat mij betreft een slap aftreksel van het boek dat de ultieme inspiratie geeft voor het – dagelijkse – leven. Één van de meest impactvolle uitspraken van Kertész: ’Ik beleefde mijn meest wezenlijke geluksmomenten in het concentratiekamp’. Het liefst schreef Kertész over de mooie, gelukzalige momenten van het overleven in een concentratiekamp. ’je weet niet wat het betekent om een paar minuten pauze te krijgen na zware arbeid die gepaard ging met uitputting en fysiek geweld’. Geluk beleven in een situatie waarin je bijna letterlijk dood neervalt. Ik neem mijn hoed diep af voor deze grenzenloos positieve levensinstelling.
We eindigen uiteraard met iets vrolijks, namelijk met een popdiva, Mariska Veres van de succesvolle formatie Shocking Blue. Zij is een beetje een vreemde eend in deze bijt, omdat ze in Nederland geboren is en alleen haar vader was Hongaars. Maar wat voor één! Lajos Veres is geboren als Hongaarse zigeuner en vierde vanaf de jaren 30 van de vorige eeuw successen in Nederland als violist en orkestleider. In 1935 besloot hij in het vlakke land te blijven vanwege de goede ontvangst van zijn muziek, niet in de laatste plaats bij de diverse Nederlandse studentencorpora.
Met het nummer ’Venus’ vergaarde Mariska wereldroem, het nummer klom naar een hoge positie op dé Amerikaans Bill Board top 100. Welke? Nummer één natuurlijk. De eerst Nederlandse groep/artiest die dit flikte! Mariska was een tot een verbeelding sprekende verschijning en zigeuners krijgen muziekgenen met hun geboorte mee en dat zag en hoorde je bij elk optreden van de dochter van Lajos. Die had de muziek aan de kleine Mariska per paplepel overigens al jarenlang toegediend.
Helaas, aan alle schoonheid komt onherroepelijk een einde. Reeds op 59 jarige leeftijd overleed Mariska Veres aan de gevolgen van galblaaskanker. In tegensteling tot het pianospel van Ferenc Liszt kunnen we door de technologische vooruitgang de stem en het optreden van deze popdiva gelukkig nog wel ervaren. Bijgaand, Venus ’on tape’:
https://www.youtube.com/watch?v=8LhkyyCvUHk
Goddess on the mountain top
Burning like a silver flame
The summit of beauty and love
And Venus – Mariska – was her name