In januari 2022 deed Directeur Hans van den Berg van Tata Steel Nederland een opmerkelijke uitspraak: ’we zijn te laat begonnen met het vergroenen van het productieproces’. Ik vermoed dat deze zinsnede een reactie was op het gezondheidsrapport (uit 2021) van het Rijksinstituut voor Gezondheid en Milieu (RIVM). Daarin werd (bijvoorbeeld) geconcludeerd dat omwonenden van de Hoogovens te IJmuiden in de periode van 2004 tot 2018 een fors hogere kans hadden - dan de gemiddelde burger in Nederland - longkanker op te lopen. De longkankergevallen in Beverwijk lagen in de onderzoeksperiode maar liefst 51% hoger dan het landelijk gemiddelde!
Inmiddels heeft het RIVM wederom een onderzoek gepubliceerd en dat ziet er ook al niet al te fris uit voor de omwonenden van de inmiddels in Indiase handen (Tata Steel) zijnde staalproducent. Wat blijkt? De levensverwachting van inwoners van Wijk aan zee is 2,5 maand korter. In verhouding tot wie of wat? Het RIVM zegt met enig gevoel voor understatement dat de inwoners van dit dorp gemiddeld 2,5 maand langer hadden kunnen leven (of 2,5 maand eerder zullen sterven) in het geval de staalfabriek in IJmuiden nooit had geëxisteerd. Nogal een boude bewering die echter wordt ondersteund door een brei van onderzoeksresultaten waar een vuistdikke plaat staal van gewalst zou kunnen worden.
Het RIVM heeft zijn conclusies gebaseerd op de uitstoot die de schoorstenen van de Hoogovens momenteel uitbraken en op ander kankerverwekkend vuil dat vanaf de locatie in IJmuiden verwaait naar de omliggende woongebieden. Dit terwijl Hoogovens tot voor kort (waarschijnlijk) nog veel meer lood, mangaan en vanadium de lucht inslingerde. Wat zegt het RIVM in dit rapport trouwens over (toekomstige) kankergevallen? Met de huidige uitstoot is Tata Steel verantwoordelijk voor 4 procent hiervan. Hoe deze conclusie zich verhoudt tot het RIVM-rapport uit 2021 is me trouwens een beetje duister. Daarin vermeldde het RIVM immers dat longkankergevallen in IJmuiden 40% hoger bleken te liggen dan het landelijk gemiddelde. In Velsen lag het percentage op 46% en - zoals ik reeds memoreerde - in Beverwijk zelfs op 51%.
OK, in het vorige rapport durfde het RIVM de conclusie nog niet aan dat (nieuwe) kankergevallen aanwijsbaar Hoogovens zijn aan te rekenen maar dat dat doet het Rijksinstituut nu wel. Maar waar komt die 4% vandaan? Voor de ’casus Beverwijk’ is het immers (nog) niet duidelijk wat de oorzaak van het verschil is tussen 51% - 4% = 47% (gemiddeld meer kankergevallen in de periode van 2004 tot 2018). Maar verklaarbaar is het misschien wel, want het RIVM baseert zijn onderzoeksresultaten immers op de ’huidige uitstoot’. Natuurlijk, meer dan gemiddeld rookgedrag in Beverwijk (vooral tijdens bezoek aan de beroemde Beverwijkse vlooienmarkt) zou een reden kunnen zijn voor het alarmerend hoge percentage van kankergevallen. Of er is iets anders aan de hand. Heeft U enig idee? Ik wel. Ik heb een donkerbruin vermoeden dat Hoogovens in het verleden veel meer donkerbruin materieel heeft uitgestoten dan medio 2023. En niet alleen donkerbruine smurrie, maar tevens pikzwarte….(noot: inmiddels is er een rapport opgeduikeld door EenVandaag uit 1975 dat tot nu toe niet openbaar was. In genoemd jaar werd er een schokkend tapport opgemaakt in opdracht van de provincie Noord-Holland en de gemeente Amsterdam. Waarom we hier pas nu van weten? Wat U zegt, te schandalig voor woorden!)
Er is overigens nóg een andere verklaring voor de discrepanties. Het RIVM heeft de gezondheidsrisico’s gemeten per ingeademd smerig stofje, er is dus geen berekening gemaakt voor de situatie dat omwonenden een ’cocktail’ van die stoffen zou inademen. Hè, maar dat is toch de werkelijkheid, we ademen toch ook niet de ene dag stikstof in en de andere een 100% zuurstof? Wordt het niet tijd om deze effecten ook eens te onderzoeken geachte lieden van het RIVM? Of zijn jullie bezig met het steeds spannender en luguberder maken van de onderzoeksresultaten? Voor de ’cocktailconclusie’ (en conclusies over uitstoten uit het verleden) is er uiteraard nieuw onderzoek nodig en per slot van rekening houdt jullie (RIVM-medewerkers) een nieuw onderzoek ook nog eens van de straat. Allemaal positief toch?
Wie dat nieuwe ’cocktailonderzoek’ overigens zou moeten leiden? Jaap van Dissel natuurlijk, hij is immers het hoogste baasje van het RIVM. Oeps, nu maak ik een foutje Jaap is slechts hoofd van het centrum infectiebestrijding van het instituut, Hans Brug is de echte Chef van het RIVM. Omdat de gezondheidsdiscussies en alarmerende conclusies betreffende Hoogovens-uitstoot inmiddels dagelijk landelijk nieuws betreffen, zou hij het volgende onderzoek moeten leiden. De goede man heeft zijn naam ook nog mee, hij kan een mooie ’brugfunctie’ vervullen. Alhoewel die brug voor de omwonenden tot nu er één is die beide oevers van de rivier de Styx verbindt. Bij het oversteken van de Styx komt men uit in de onderwereld (mooi geformuleerd in de Griekse mythologie, de onderwereld staat echter voor het hiernamaals, of - voor atheïsten - de dood..)
De driekoppige hond Cerberus is de bewaker van die ’onderwereld’. Ik hoop dat omwonenden van de Hoogovens bang zijn voor (onbekende) honden. Waarom? Dan kunnen ze nog hopelijk lang in de bovenwereld bivakkeren. Om daar wat te doen? Nou, bijvoorbeeld om een leuk boottochtje te ondernemen en al peddelend lekker meezingen met een aardig hitje uit de jaren tachtig van een leuk Amerikaans bandje.(’take me back to my boat on the river’). De naam van deze muzikale formatie? Styx……