Met een mengeling van verbazing, verbijstering en ongeloof las ik het NRC-interview met de ’partijdenkers’ (of ’partij-ideologen’) van GroenLinks en PvdA. Nu het stof van de Tweede Kamerverkiezingen is neergedaald proberen Noortje Thijssen (GroenLinks) en Tim ’S Jongers (PvdA) een nieuwe - ideologische - richting te zoeken voor progressieve. linkse politiek. Of ze daarin zullen slagen? Ik heb er een hard hoofd in, volgens mij hebben ze blijkens hun antwoorden op de vragen er nog steeds geen sjoege van wat veel kiezers heeft bewogen op de verkiezingsdag van 22 november jongstleden….
Bijgaand de tekst van het interview, mijn reactie (met vette karakters) heb ik er integraal bijgevoegd. Of de partij-ideologen in kwestie deze zullen lezen betwijfel ik, ik vrees dat ze zich liever laven aan een volgende column in de Volkskrant die hun ’gelijk’ wederom bewijst. Er is echter één klein probleempje, beste linkse vrienden, je laten bewieroken door je eigen politieke soortgenoten brengt jullie weinig. Maar misschien voelen Thijssen en ’S Jongers zich wel kiplekker in hun eigen linkse (grachtengordel)bubbel, van waaruit het zicht op de samenleving overigens almaar troebeler wordt……
NRC-artikel: auteur: Guus Valk, 10 december 2023
Partijdenkers GroenLinks en PvdA reageren op PVV-winst: ‘Links' moet feller de strijd aangaan en minder zichzelf kastijden
Noortje Thijssen & Tim ‘S Jongers | partij-ideologen Na de verkiezingswinst van PVV likt GroenLinks-PvdA de wonden. Hoe nu verder? Twee partijdenkers zoeken „een nieuw ideologisch mantelpakje”, want na het neoliberalisme „is een nieuw isme nodig”.
Reactie: ten eerste, (neo)liberalisme is volgens de definitie GEEN ideologie, het socialisme en communisme zijn dat bijvoorbeeld wel. De twee ’partijdenkers’ menen dat er een nieuwe ideologie moet worden uitgevonden door ’links’, maar hebben nog geen idee hoe die zou moeten heten, laat staan wat de inhoud ervan zou moeten zijn…..
Hoe moet het verder met links? Het is een periode van complexe emoties bij GroenLinks-PvdA. Veel van hen willen graag blij zijn met het resultaat van de eerste landelijke verkiezingen waarin beide partijen samen optrokken: 25 Kamerzetels onder lijsttrekker Frans Timmermans, een winst van acht. Maar Nederland is verrechtst. De PVV is veruit de grootste partij geworden en links is als geheel een stuk kleiner geworden.
Reactie: hoezo is links als geheel een stuk kleiner geworden? Als we de traditionele linkse partijen (SP, PvdA/GL) beschouwen zien we een netto stijging van 4 zetels. OK, als D66 ook in de berekening wordt meegenomen is er sprake van een nettoverlies van 11 zetels. Maar om een partij als D66 als (netto….) ’links’ te betitelen gaat me wat ver. De conclusie is dus dat traditioneel links wint, 30 Tweede Kamerzetels zijn inmiddels door hen ingenomen. Wat zegt U, Pieter Omtzigt’s partij (NSC) is ook als ’links’ te betitelen? Lijkt me wat vergezocht als ik het NSC-partijprogramma er op nasla. En de Partij voor de Dieren? Blijft een one-issuepartij die bovendien zware interne strubbelingen kent.
Dus nee, alleen maar vrolijk zijn Noortje Thijssen en Tim ‘S Jongers niet. Thijssen (1983) is directeur van het wetenschappelijk bureau van GroenLinks, ‘S Jongers (1981) is haar PvdA-collega. Ze zien dat links onder druk staat. Ze zitten in het kantoor van ‘zijn’ Wiardi Beckman Stichting in Den Haag. De twee meest vooraanstaande ideologen van GroenLinks en PvdA waren eindverantwoordelijk voor het gezamenlijke verkiezingsprogramma, en werken steeds nauwer samen. Vorige week hielden ze samen de Willem Drees-lezing in Den Haag, waarin Tim ‘S Jongers onder meer zei dat „links een scheldwoord is geworden”.
Reactie: nee, nee, het is nog anders. ’Links’ heeft geen inhoud meer en staat al lang niet meer met beide benen in de samenleving. Dit lijkt mij een betere kenschets…..
Of GroenLinks en PvdA moeten fuseren, daar hebben ze geen mening over. Maar Tim ‘S Jongers zegt dat de linkse beweging wel wat strijdbaarder mag zijn. „Juist linkse idealen hebben de maatschappij veel gebracht, van sociale zekerheid tot emancipatie. Maar de dingen die wij logisch vinden, worden constant bevochten. Het wordt tijd dat wij tegenwicht gaan bieden, meer opkomen voor onze idealen. Als wij links-progressieve denkers het al niet doen, wie gaat het dan wel doen?”
Wat is jullie verklaring voor de enorme verkiezingswinst van de PVV?
Thijssen: „De beste analyse las ik vorige week bij de WRR (de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid): mensen zijn de grip kwijt op hun leven. Of het nu gaat om de zorg, het openbaar vervoer of het onderwijs. Als er geen overheid is die onzekere mensen helpt, maar ze juist wegduwt, dan krijg je dit soort uitslagen.”
‘S Jongers: „Als ongelijkheid groeit, groeit ook het onbehagen. Veel mensen zien dat hun leven die richting opgaat. Ze willen wel een leven opbouwen, maar moeten door de woningnood nog vijf jaar langer bij hun moeder wonen. Dat onbehagen was ooit een veenbrand, maar nu is het een echte brand.”
Reactie: de woningnood is slechts een onderdeel van de massale ontevredenheid. Wat dachten jullie beste heer ’S Jongers en mevrouw Thijssen van de ellendige toeslagenaffaire, de jarenlange lucratieve gaswinning waar de Groningers niet van hebben geprofiteerd (hun restte slechts schade aan huizen, een deel van hen is daar nog niet eens voor gecompenseerd), de steeds slechtere bereikbaarheid in de buitenregio’s, asielzoekercentra die in ’s lands periferie uitpuilen terwijl in Amsterdam/Urecht en omgeving geen asielzoekercentrum is te bekennen etc etc enz. enz………
Onbehagen door ongelijkheid is toch echt een links thema? Waarom heeft links niet van die onvrede geprofiteerd?
Thijssen: „Links heeft nooit echt de kans gekregen. Er is veertig jaar neoliberaal beleid gevoerd, dat was niet bepaald linkse politiek.”
Reactie: nou breekt mijn klomp, de PvdA bestaat binnenkort 73 jaar, waarvan het veertig jaar deelnam aan diverse kabinetten. VEERTIG JAAR! Zelfs één van de fusiepartijen van GroenLinks - de PPR - heeft in de jaren zeventig aan een kabinet deelgenomen. Hoezo heeft ’Links’ nooit de kans gehad?
‘S Jongers: „Onze sociale voorzieningen zijn vanaf de jaren tachtig steeds verder verschraald door een steeds grotere rol van de markt. Mensen willen dat hun bestaanszekerheid op peil blijft, en daar zijn twee politieke antwoorden op: je spiegelt ze een andere toekomst voor, of je grijpt terug naar het verleden, in een soort nostalgisch nationalisme. Wij doen het eerste, partijen als de PVV het tweede. En hun boodschap, waarin ze zich afzetten tegen bevolkingsgroepen, teruggrijpen op een verleden dat er nooit was, is gemakkelijker. Als mensen geen grip voelen, niet goed in hun vel zitten, dan willen ze niet veranderen.”
Reactie: beste ’S Jongers, hoe blind kun je zijn? Er bestaan maar twee politieke antwoorden op de huidige maatschappelijke problemen? Beetje meer om je heen kijken zou ik adviseren…. Bovendien is het van de gekke dat hij Wilders in het hokje van ’nostalgisch nationalisme’ plaatst. Alsof die (vele) voormalige PvdA-stemmers in Emmen en omgeving op de PVV hebben gestemd vanwege Wilders’ ’nostalgisch nationalisme’. Nee, ’S Jongers, deze kiezers willen gewoon serieus genomen worden met betrekking tot de overlast van asielzoekers om de hoek (in Ter Apel), hun bezorgdheid over hun (financiële) existentie, gezondheidszorg, oudedagsvoorzening en en en…..
De PvdA regeerde in die decennia van neoliberaal beleid vaak mee. Wim Kok schudde als premier de ideologische veren van de PvdA af.
‘S Jongers: „Ja, en die veren groeien niet vanzelf meer aan. We zijn nu samen bezig een nieuw ideologisch mantelpakje aan te meten, maar dat kan niet hetzelfde verhaal van vroeger zijn. We moeten vooruitkijken.”
Reactie: ideologisch mantelpakje? Ooh, je bedoelt een deux-pièces , een ’ensemble’ gedragen door vrouwen bestaande uit een blazer en een rok. Lijkt me toch meer van toepassing op meisjes die net lid zijn geworden van een studentencorps in Leiden of Groningen. Of kleden grachtengordelaars zich inmiddels ook op deze manier?
Kiezers zien dat misschien nog niet zo.
‘S Jongers: „Voor welke zaal ik ook sta, er staat minstens één iemand op die vraagt of ik me wil excuseren voor het beleid van het kabinet-Rutte II.” Dat was het kabinet van VVD en PvdA, dat veel hervormingen invoerde. „Ik begrijp het wel, maar ik heb niets met dat beleid te maken, dat was een heel andere tijdgeest.”
Reactie: Hallo ’S Jongers, van 2012 tot en met 2017 was de PvdA onderdeel van het kabinet Rutte II. 5 jaar geleden was de PvdA nog gewoon verantwoordelijk voor het gevoerde kabinetsbeleid. Om nu te claimen dat je niets met dat beleid te maken hebt is niet alleen gratuit, maar ook verbazingwekkend arrogant!
Thijssen: „Het neoliberale geloof werd door links en rechts omarmd, en het probleem was dat het een gelóóf was, dat in de hoofden en harten van mensen ging zitten. Nu is het onze taak met een nieuwe taal te komen, met nieuwe perspectieven. Er is na het neoliberalisme een nieuw isme nodig.”
Hoe zou dat isme moeten heten?
Thijssen: „Dat is de vraag van één miljoen. Het grappige is: wij hebben op het wetenschappelijk bureau van GroenLinks net een boek uitgebracht, Er is wél een alternatief. Daar hebben 35 experts aan meegeschreven. Maar de goede naam van dat nieuwe isme heeft niemand in dat boek kunnen bedenken.”
Reactie: 35 experts hebben nog niet een goed ’isme’ kunnen bedenken…. Hallo mevrouw Thijssen, experts zijn meestal vakidioten, het nieuwe ’isme’ zal toch echt van de nieuwe voorvechters moeten komen. Van U bijvoorbeeld….
‘S Jongers: „Alternativisme? Zoiets?”
Reactie: Tsjongejonge, maar wat is het alternatief dan? Alternativisme? Sorry hoor, maar zo’n lege huls heb ik nog nooit in mogen kijken. Dit is echt tenhemelschreiend….
Thijssen: „Het zit hem in grip en democratisering. De concentratie van macht zit nu in de politieke elite, de economische elite, de multinationals, maar moet juist veel meer terug naar de basis, naar mensen. Je hoort soms over ‘de leegte van links’, daar ben ik het helemaal niet mee eens. Ons verhaal ís al heel sterk. We moeten het alleen met meer verve uitdragen.”
Reactie: wat schreef ik daarnet nog maar over ’iets leegs’? Als het verhaal van links zo sterk is zou ik adviseren om de term ’alternativisme’ zo snel mogelijk op de hoogste boekenplank te leggen….
Waarom gebeurt dat niet?
„Misschien zijn linkse mensen soms iets te lief, te defensief ook. Zeker na een negatieve verkiezingsuitslag, en zeker bij de PvdA hebben ze daar een handje van. Dan komen er weer rapporten en moeten de scherven worden opgeraapt. Rechtse politici, die gaan gewoon door. Een beetje reflectie is goed, maar het moet geen zelfkastijding worden.”
Wat zou het verhaal van links moeten zijn?
„Onze kracht zit in het combineren van de groene en de rode agenda. We willen de uitstoot van CO2 verminderen, de natuur herstellen, maar ook zorgen dat niemand aan de kant staat. En dat het project van herstel van de planeet ook een sociaal project wordt, dat we de lusten en lasten eerlijker verdelen. Ik vind het een intellectuele verrijking dat we nu samenwerken, want je kan ook op een ‘rode’ manier naar klimaatbeleid kijken.”
Reactie: wat is op een ’rode’ manier naar klimaatbeleid kijken? Het begint me zo langzamerhand te duizelen, de PvdA-manier van het benaderen van klimaatproblemen is dus ’rood’ en dat van GroenLinks ’groen’. Jan met de pet in Meppel begrijpt hier natuurlijk niets van en ik ook niet. Bovendien wil Piet uit Emmen (en Valkenswaard) gaarne een betaalbare woning betrekken waarvoor hij maandelijks een betaalbare gas/water/elektra-rekening in zijn brievenbus krijgt. En als hij een verwijzingsbrief van zijn huisarts krijgt niet maanden op zijn behandeling in het ziekenhuis zou moeten wachten. Wat moeten we meteen miljarden verslindend klimaatbeleid hoor je Ria (uit Zundert) al verzuchten….
In de campagne richtte GroenLinks-PvdA zich op bestaanszekerheid én klimaat. Zijn die twee thema’s in de ogen van veel kiezers niet juist vaak met elkaar in tegenspraak?
Thijssen: „Ik zie dat helemaal niet zo. Waarom?”
Klimaatbeleid vraagt ook offers, voor een doel op langere termijn, en bestaanszekerheid gaat over behoud.
Thijssen: „Er zijn in ons programma een paar groepen die erop inleveren, de groepen die veel vermogen hebben of die veel vervuilen. Maar de mensen die zich niet kunnen verweren tegen de gevolgen van klimaatverandering, die gaan er juist op vooruit. Het wordt fijner leven in hun geïsoleerde huis, de lucht die ze inademen wordt schoner. Publieke voorzieningen als het onderwijs of de zorg worden toegankelijker.”
Reactie: Een aloud thema, degenen die vervuilen moeten betalen. En wie zijn dat in ’linkse’ ogen? De Hoogovens en de Shells van deze wereld. Maar wie kopen de producten van deze vervuilende ondernemingen uiteindelijk? Juist, de consumerende Nederlander, in de vorm van auto’s, nylonkousen, haarbandjes en allerhande prullaria uit China die bestaan uit moeilijk afbreekbaar plastic en nog met milieuvervuilende tankers naar Rotterdam worden verscheept ook. Offe, gaat er nooit iemand van die linkse grachtengordelaars naar de Action? Nee, de producenten zijn de boosdoener, de argeloze consument moet immer ontzien worden. In ’linkse’ ogen is is deze immers per definitie slachtoffer van het grootkapitaal….
‘S Jongers: „We mogen ons verhaal wel met wat meer bravoure vertellen. Ik las vorige week dat klimaatschade ervoor zorgt dat de verzekering van huizen duurder wordt. Daar hebben ze in Wassenaar geen last van, maar in de Schilderswijk wel. Dus bestaanszekerheid staat toch al op de helling.”
Reactie: In de Schilderswijk werd bij de recente parlementsverkiezingen veel op DENK gestemd. Of op de PVV. Tsjongejone ’S Jongers, wat weet jij nu van de Haagse Schilderswijk?
Tim ‘S Jongers groeide op in Antwerpen, in armoede. Die ervaring is zijn politieke „drive”, zegt hij. „Dat ik nog iets van mijn leven heb kunnen maken, komt door sociaal-democratische idealen als toegankelijk onderwijs voor iedereen. Een kwart, dertig procent van deze samenleving wordt ten onrechte in een verdomhoekje geduwd, met eigen verantwoordelijkheid, zelfredzaamheid, eigen schuld, dikke bult. Dat zijn geen mensen die zijn afgehaakt, ze zijn weggeduwd door het systeem. Dat zie ik als mijn opdracht: al die mensen één voor één uit dat hoekje trekken.”
Reactie: Beste Tim, deze mensen zijn afgehaakt vanwege (onder andere) jouw partij, de PvdA….Overigens vraagje: heb je ooit een bezoekje gebracht aan het asielzoekercentrum in Ter Apel. Of de daar de aanwezige middenstand bezocht (die tureluurs wordt van de asielzoekers-overlast?)
In het gezin van Noortje Thijssen was geen armoede, maar haar ouders hadden het in haar jonge jaren niet breed. „Alles draaide altijd om financiële zekerheid, stabiliteit, diploma’s.” Ze stimuleerden haar en haar zus om te gaan studeren, om hogerop te komen. „Mijn ouders hebben het inmiddels financieel heel goed, en zo goed gaan mijn zus en ik het nooit meer hebben. Laat staan mijn dochter. Dat weet ik nu al. Dus ook dat ideaal bestaat niet meer. En nu hebben wij al jarenlang dat gesprek met mijn ouders van: dat is toch ook eigenlijk heel raar. Als jullie straks echt hulp nodig hebben, dan is er niemand in de zorg die voor jullie gaat zorgen. Omdat jullie erop hebben gehamerd dat de universiteit het hoogst haalbare is.”
Reactie: Noortje, jij en je zus zullen het nooit financieel zo goed hebben als je ouders op dit moment? Wat een defaitisme! Maar misschien win je de lotto nog wel eens een keer of word je nog eens een BN’er die voor een hoge gage opteedt bij één van de programma’s van John de Mol. Of je wordt nog eens international directeur van Amnesty International. (overigens verwacht ik dat met je actuele attitude niet…)
Is het problematisch dat, volgens kiezersonderzoek, linkse kiezers overwegend hogeropgeleide stedelingen zijn? En dat de mensen voor wie jullie op willen komen in veel mindere mate op links hebben gestemd?
’S Jongers: „Ik ben er gewoon fucking trots op dat ik voor een groep actief ben die anderen niet weg wil duwen, maar zich belangeloos voor de ander wil inzetten. Of die mensen nu hogeropgeleid zijn of niet. En ik denk ook: als je veertig jaar lang je broek moet ophouden, dan is het moeilijker oog te hebben voor de belangen van een ander.”
Reactie: tsjongejone ’S Jongers, zelden heb ik iemand meegemaakt die op zo’n stuitende manier een vraag weet te omzeilen….’Fucking trots? My ass….
In de Drees-lezing roepen jullie op tot een ‘krachtenbundeling’ op links, ook met D66, SP, Partij voor de Dieren en Volt. Zijn jullie voor één brede progressieve partij?
Thijssen: „Dat is aan de leden, en eerlijk gezegd maakt het mij geen bal uit hoe die samenwerking eruit komt te zien. Of nu twee partijen fuseren of dat er een alliantie van vier partijen komt. Ga elkaar in elk geval niet iedere verkiezing weer zitten leegeten.”
Reactie: jullie hebben niet elkaar ’zitten leegeten’ hoor! Geert Wilders is alleen maar in een vacuüm gedoken dat jullie gecreërd hebben. Niets meer en niets minder.
‘S Jongers: „Als progressief kleiner wordt, dan moet zij beter samenwerken. Niet alleen de partijen, ook de vakbonden, de milieubeweging, de jongerenbeweging. We maken elkaar altijd een beetje klein.”
Reactie: met dit interview heb je jezelf nog kleiner gemaakt ’S Jongers! Van harte gecondoleerd!