In het algemeen spreken Hongaren Hongaars, maar vreemde talen behoren wat minder tot hun uitrusting. Hongarije bungelt nog steeds aan aan het einde van de internationale taalladder in de Europese Unie. Maar laten we het van de zonnige kant bekijken, in de Europese Unie staan Roemenië en jawel, het Verenigd Koninkrijk achter Hongarije voor wat betreft kennis van vreemde talen. Helaas voor de Hongaren, die Engelsen vallen af, Engels is immers nog steeds één van de wereldtalen. Andere talen leren is voor die eilandbewoners dus niet opportuun. Overigens, let op, dé wereldtaal over 100 jaar wordt het Chinees, het latijnse woord en schrift zullen voortleven als vage herinneringen. Zelfs in Roemenië.,,,,
Is er nog wat positiefs te melden? Continu worden van Hongaarse overheidswege pogingen ondernomen om de Magyaren van hun eenzame taaleiland te laten afkomen. Taalstages in het buitenland worden voor studenten volledig vergoed en da’s een mooi begin. Veel jongeren hebben zich de afgelopen 3 jaar niet gemeld, bovendien zijn vanwege de Coronacrisis verplichte (vreemde) taaltentamens op de meeste Hongaarse faculteiten geschrapt. Universiteiten/hogescholen bepaalden dat studenten hun begeerde bul toch kunnen ontvangen zonder een overigens verplicht bewijs van kennis van het Engels. Of Frans. Of Duits. Of Chinees…..
Dit schiet natuurlijk niet op, daarom stel ik een versnelling voor in het bijbrengen van vreemde talen aan vooral Hongaarse jongeren. Bijvoorbeeld door de nasynchronisatie van buitenlandse speelfilms onmiddellijk af te schaffen. Eindelijk kan ik dan ook een film als ’the Godfather’ of ’the Shining’ op de Hongaarse RTL aanschouwen. Marlon Brando en Jack Nicholson die de Hongaarse taal spreken is net zoiets als Mark Rutte te horen converseren in het Chinees. Wie overigens de premier van Nederland is in het jaar 2119? Drs Xi Hu Lang. En die zal het grapje van ’Hoelang is een Chinees’ echt niet meer verstaan, laat staan begrijpen. De Hongaarse taal mag nooit vergaan, maar daartoe moet – paradoxaal genoeg – die Hongaar wel een groter mondje talen spreken. De wereld is inmiddels een (digitaal) dorp geworden waar op de ‘dorpsbrink‘ de leidende taal immers niet de Hongaarse is…..
Hieronder nog wat eigenaardigheden van die verrekt moeilijke Hongaarse taal die ik al in een eerder artikel heb gepubliceerd. Maar ik begin met de Nederlandse ’taaltoestand’ die ook niet ’himmelhoch jauchzend’ is te noemen…….
In Nederland is er in het spraak- en schrijfgebruik al jaren sprake van een stelselmatige ’verengelsing’, de Amerikaanse one-liners zijn bijvoorbeeld niet van de lucht, een aantal universiteiten trekt regelmatig aan de bel. Het onderwijs wordt meer en meer in de Engelse taal gegeven, straks kan de afgestuurde ’bloem der natie’ niet eens meer op acceptabel niveau in de Nederlandse taal communiceren. Zelfs in de serieuze Nederlandse media kom je tegenwoordig kromme zinnen tegen waar de honden geen brood van lusten. Bovendien zijn de elementaire taalfouten in (kwaliteits)kranten niet van de lucht, het is in één woord treurig!
Zelfs ’de nimmer navelstarende NOS ’doet mee aan dit foutenfestival, op de NOS-site ben ik het afgelopen jaar basale fouten tegengekomen die elke prehistorische spellingscontrole eruit had gehaald. O, Sorry! Ik had me voorgenomen niet meer negatief over de NOS te berichten, ga ik nu al de bietenbrug op. In Vlaanderen is de ’verengelsing’ wat minder voelbaar, daar wordt in voetbalstadions door de speaker nog altijd het volgende omgeroepen om het luisterend oor van het publiek te krijgen: ’aandacht, aandacht! In plaats van attentie, attentie! Waarvan akte! Wat zegt u, ik ben al net zo’n taalverkrachter? O ja, sorry, in plaats van ’speaker’ had ik stadionomroeper’ moeten noteren….
In Hongarije bestaat voor bijna elk buitenlands woord een – uniek – Hongaars synoniem. De moeilijkheid voor ’den mensch uit den vreemde’ die de Hongaarse taal enigszins onder de knie wil krijgen, is dat de woorden in het Hongaars vaak totaal anders in elkaar steken. Één voorbeeldje: ’internationaal’ is in het Engels ’international’, in het Duits ’international’, in het Italiaans ’internazionale’. In het Hongaars? ’Nemzetközi’. Tja, maak daar maar eens chocola van als Hollander/Vlaming. Nu zijn er wel Engelse uitdrukkingen die we in het dagelijkse Hongaars tegenkomen, maar dan is de schrijfwijze vaak verhongaarst. Een naar mijn smaak geestig voorbeeld: In Hongarije bestaan er tegenwoordig ook managers en zelfs managers met een Hongaars paspoort, maar die heten ietsjes anders: ’menedzserek’. Zo kom je nog geen stap verder met je goede gedrag.
Ok, nog een paar voor de leut. De wereld is beland in een vorm van technologische oorlogsvoering, ’cyberoorlog’ of ’cyberwar’ genaamd. Alle veiligheidsdiensten in de wereld vangen elkaar tegenwoordig ’cybervliegen’ af. Hongarije doet ook mee, ja, ja, maar in het poestaland heet dat ’kiberháború’. Uit te spreken als ’kiebèrhaaboroe’. Zelfs de ’c’ van ’cyber’ wordt een ’k’ van Karel. En een hamburger bij de McDonald’s wordt verkocht onder de naam ’szendvics’. Maar wat een hamburger nu te maken heeft met een ’sandwich’, Joost mag het weten. Rock’n roll muziek is uiteraard ook populair in Hongarije maar wordt als volgt uitgesproken: ’rak en ral’. Tot slot gaat de Magyaarse moeder graag met haar kinderen naar het theater om de Mary Poppins musical te aanschouwen. Alleen moet je wel goed opletten als haar kinderen jou blij melden waar ze zijn geweest: bij de ’Meerie Poppiens mjoeziekèl’. Met een beetje functionerend gehoor valt hier de betekenis echter nog wel uit te destilleren. Een ieder die in Hongarije enigszins uit de voeten kan met deze vreemdsoortige én prachtige taal: proficiat! Houd moed! Voor degenen die maar niet verder komen ondanks alle inspanning heb ik nog een optimistische boodschap:
Het maakt me niet uit in wat voor taal een opera wordt gezongen. Zolang ik er maar niets van versta. (Sir Edward Appleton, Engels fysicus 1892-1965)