De wet die in de volksmond als het ’boerkaverbod’ wordt betiteld is onlangs van kracht geworden en met stijgende verbazing en verbijstering heb ik de reacties in de samenleving gevolgd. Wat er in de media over wordt bericht, het is alsof ik in een surrealistische film ben beland. Ééntje die geen einde kent…..
Aanvankelijk had ik het idee opgevat om een ’longread’ te fabriceren over dit onderwerp met het citeren en becommentariëren van Ilja pfeijffer, Sylvana Simons, Geert Wilders en weet ik niet wie. Jan en alleman hadden een mening over de vrijheid van meningsuiting, religie, vermeende onderdrukking, eigenrichting etc etc. De hele ’riedel’ kwam voorbij, ik kon door de bomen het bos niet meer zien en zie inmiddels zelfs geen enkele boom meer. ’Links’ Nederland is tevens in verwarring, het ene deel is fel tegen het boerkaverbod, het andere is vurig voorstander. Wat overblijft is de spreekwoordelijke ’verschroeide aarde’, een woestenij waar het gezonde verstand geen wortel meer kan schieten….
De basis van de westerse samenlevingen is grotendeels gebaseerd op ’De Verlichting’, opgekomen in het Europa van de 18e eeuw. René Descartes, één van de grondleggers van het ’verlichtingsidee’ vatte het mooi samen: ’alleen door het gebruik van de rede en het gezonde verstand komt men tot de waarheid’. Dit statement is overigens al aardig pretentieus, het veronderstelt dat er een ’basale waarheid’ zou bestaan. In ieder geval probeerden de Verlichtingdenkers de invloed van het bijgeloof, de misstanden in de kerk en de intolerantie te beperken. Bovendien bestond er zoiets als ’grondrechten’ die individuen zouden moeten beschermen tegen onderdrukking, uitbuiting en andere geestelijke druk. De basis van dit alles is de rede/het gezonde verstand en daarmee is die Verlichting niet een fenomeen die haar basis heeft in de Joods/Christelijke traditie. Dat laten diverse lieden in het openbare debat ons toch regelmatig anders geloven…..
De rede en het gezonde verstand, ik kan deze kernwoorden niet vaak genoeg herhalen. In de media komt in verband met het boerkathema regelmatig de term ’symboolpolitiek’ voorbij. Ach, er lopen immers maar een paar honderd boerka/nikabdraagsters in het rond, die hele wet levert slechts polarisatie op in de samenleving. Gauw vergeten dit onzalige wetje, zelfs de kwaliteitskrant NRC meldt zulks in zijn redactioneel commentaar. Femke Halsema, dienstdoend burgemeesteres in Amsterdam deelde ’en plein public’ mee dat de wet in Amsterdam niet gehandhaafd zal worden. Vorige twee voorbeelden geven paradoxaal genoeg juist aanleiding tot polarisatie, ik hoor de ’Wilders/Baudetfans’ al briesen. Burgerarresten en eigenrichting liggen hiermee op de loer, daar zit toch niemand op te wachten?
Inderdaad, de ’boerkawet’ staat mijns inziens ook voor symboolpolitiek. Maar hierin kan ik niks negatiefs bespeuren, sterker nog de wet is een logisch uitvloeisel van het Verlichtingsdenken. Ik wil hierbij de discussie of een boerkadraagster nu een slachtoffer is van religieuze onderdrukking of als een voorvechtster van religieuse vrijheid kan worden gekwalificeerd even opzij leggen. Het is namelijk NIET RELEVANT.
In een westerse samenleving kan ik niet in vrijheid leven indien ik met een persoon word geconfronteerd – in de trein als conducteur, als bezoeker van een supermarkt, als student in de collegebanken – die ik ’als mens’ niet kan kwalificeren en beoordelen. Van rede en gezond verstand kan geen sprake zijn als ik in gesprek zou willen gaan met een boerkadraagster. Menselijke communicatie wordt op deze manier gebrekkig en kan leiden tot misverstanden en ergernissen. Of erger. Hoe kan een conducteur in de trein nu beoordelen of het terecht is of een boerkadraagster met een 65 pluspas reist of niet? Ik hoor de tegenargumenten al van verre aankomen: wat klets je nou, het gaat maar om een handvol boerkadragende vrouwen in Nederland en zo’n conducteur lost zo’n situatie altijd op. Ok, dat neem ik allemaal aan maar ook deze tegenargumenten zijn allemaal NIET RELEVANT.
In een samenleving zoals de Nederlandse waarin de ’Verlichting’ nog steeds een ferme basis heeft, in zo’n samenleving wil de democratische meerderheid nu eenmaal niet dat volwassen mensen volledig bedekt over straat gaan. Dit is in strijd met de fundamentele vrijheden van een ’mens’ – of ‘die’ mens nu religieus is of niet – en die meerderheid dient in dit verband ’elk mens’ te beschermen. Of hij of zij – de boerkadraagster – dat nu wil of niet. Daarbij gaat het niet aan of er één miljoen boerkadraagsters rondstappen in Nederland of maar ééntje, of helemaal niemand. De huidige Boerkawet leidt overigens tot verwarring, want in de tram moet de boerka af, maar als je uitstapt mag ’ie’ weer op. Wat dat betreft is het voorbeeld waarin een boerkadraagster onterecht werd aangesproken in een speeltuin treffend. De speeltuin bleek niet in eigendom te zijn van de gemeente, aan de boerkadraagster werden de welgemeende excuses aangeboden. En een gratis toegangskaartje voor de speeltuin……
In een vrije en tolerante samenleving dient niemand met bedekt gelaat aan het openbare leven deel te nemen. Ieder – vrij en tolerant – mens in Nederland heeft de plicht het verlichtingsdenken vorm te geven in zijn eigen leefomgeving. Dat betekent niet dat je niet – streng – religieus in het leven kunt staan, maar in een vrije en tolerante samenleving zijn er wel grenzen. Als die grenzen niet worden gerespecteerd is die vrijheid voor niets bevochten. Vrijheid zonder plichten is een lege huls…….
Billy Idol, de Engelse zanger rechtvaardigt in zijn nummer ’eyes without a face’ het boerka/nikabverbod op de meest treffende wijze:
Eyes without a face, GOT NO HUMAN GRACE YOUR EYES WITHOUT A FACE , your eyes without a face. SUCH A HUMAN WASTE YOUR EYES WITHOUT A FACE. And now it’s getting worse………
Een mens zonder gelaat verliest zijn/haar menselijke waardigheid…….