De Stemwijzer 2023: op hol geslagen kieskompas of je reinste volksverlakkerij?

30 stellingen bevat de Stemwijzer, na het antwoorden op deze kunt U aan het einde de conclusie vinden welke partij het meeste bij U past. Volgens het Nederlands Instituut voor Publieke opinie (NIPO) heeft 36% van de Nederlandse kiezers tijdens de Tweede Kamervekiezingen van 2021 op de partij gekozen die na het beoordelen van de 30 stellingen op de eerste plaats was terecht gekomen.

Mmmh, ik weet niet of dit percentage is te verifiëren, want hoe weet het NIPO nu dat degene die mee heeft gedaan aan de Stemwijzer daadwerkelijk heeft gestemd op de partij die bovenaan het partijlijstje is terecht gekomen? Bovendien, hoeveel van die ’Stemwijzerinvullers’ is überhaupt gaan stemmen in 2021? En is voor het NIPO te achterhalen of er geen dubbeltellingen in de calculatie terecht zijn gekomen, omdat de ’invullers’ de stemwijzeroefening diverse malen herhaald hebben? En die bij de tweede invulling wellicht heel andere antwoorden hebben gegeven die hebben geleid tot een andere partijvoorkeur? Met andere woorden: sowieso heb ik al ernstige vraagtekens bij die 36% die het NIPO claimt als ’Stemwijzervolgers’…

De Stemwijzer van 2023 is amper als Uw persoonlijke vinger in de juiste politieke richting te betrachten. Ten eerste gaat het om een beperkt aantal (meest) ongenuanceerde stellingen die bovendien - in de meeste gevallen - geen recht doen aan ideologieën en politieke stromingen/overtuigingen zoals liberalisme, socialisme, Christen-democratie, humanisme en dergelijke.

Gaarne illustreer ik dit met een voorbeeld. Waarschijnlijk kent U de gevleugelde uitdrukking ’een beter milieu begint bij jezelf’. GroenLinksers vinden deze wel aardig, maar ten eerste vinden ze dat voornamelijk vervuilers de lasten moeten dragen voor de CO2-uitstoot en andere (vervuilende) stoffen. Wie die vervuilers volgens deze progressieven zijn? Tata Steel, Shell, Bayer/Monsanto etc, U kent deze rijtjes wel. Deze moeten aangepakt worden, maar de Nederlandse/westerse consument die alle vervuilende producten van deze ondernemingen koopt en consumeert moet gespaard worden? Waarom mag deze niet aangesproken worden op zijn/haar vervuilende gedrag? Want ook GroenLinksers blijven zich regelmatig in auto’s verplaatsen, maar waar wordt de carosserie van zo’n auto van gemaakt? Maakt me niet eens een bal uit, vervuilend is het zeker. En die lithium die in de accu’s zitten? Gedolven door (deels) minderjarigen - die in erbarmelijke omstandigheden moeten werken - uit een zwaar vervuilende Chinese mijn. OK, OK, nu zijn er misschien al wat grachtengordelaars die geen auto meer bezitten, maar waar kopen deze hun kleren? Geen van hen heeft ooit een voet over een drempel gezet van een Actionoutlet of een Zeeman/H & M kledingwinkel om een goedkoop slipje/onderbroek(je) te scoren? Of om een hebbedingetje op de kop te tikken? Terwijl de meeste van hen zich heus wel veel te dure kleding met een ’fair trade-label’ kunnnen veroorloven. Enne, vliegen Jesse Klaver-adepten nooit met Ryanair naar Kreta?

Linkse mensen zijn meer van het collectief, liberalen meer van het individu. In de milieu- en klimaatcrisis waarin de wereld zich thans bevindt menen progressieven meestens dat de burger - die volgens hen goed wil doen - slachtoffer is van die uitbuitende vervuilende multinationals. Terwijl liberalen meer de nadruk leggen op individuele verantwoordelijkheid en keuzevrijheid van de mens, Twee wereldbeelden die met elkaar botsen, de vraag is bij welke zich U het beste thuis voelt. Dat kan overigens nog een heel ander wereldbeeld of overtuiging zijn dan de twee genoemde voorbeelden hoor! Daarover zou - wat mij betreft - een kiezer eerst over na moeten denken vóór hij/zij de stemwijzer invult. Overigens, invullen is dan niet eens meer noodzakelijk…..

Maar goed, omdat de stemwijzer zo populair is - in 2021 werd deze bijna 8 miljoen keer ingevuld - geef ik de samenstellers ervan hierbij wat ongevraagd advies. Kunnen de stellingen niet beter/anders geformuleerd worden? De eerste vraag - dus niet een stelling…. - die ik zou willen stellen is of burgers en/of bedrijven zich meer moeten inspannen voor het milieu. En dan niet gesteld in de vraagstelling ’of of’, maar ’en en.’ Geeft U beste kiezer maar eens aan of U van mening bent dat (grote) ondernemingen meer/minder moeten bijdragen aan het verminderen van de effecten op klimaatveranderingen in vergelijking met burgers. U kunt antwoorden op een schaal van 0 tot 100 (een score van bijvoorbeeld 10 betekent dat ondernemingen 90% van de inspanningen moeten verrichten).

Zo zouden er ook vragen in een andere trant gesteld kunnen worden. Een voorbeeld? In de stemwijzer 2023 staat de stelling of U vindt dat er in Nederland meer kerncentrales moeten komen. Waarom is deze niet in de volgende vraagvorm gesteld? Bent u voor meer kerncentrales in Nederland, indien zulks betekent dat in 2050 de CO2-uitstoot van de Nederlandse energiecentrales - in totaal - met een extra 10% vermindert? De (kernenergie)vraag in deze Stemwijzer is een GOTSPE, deze doet totaal geen recht aan de energiediscussie in Nederland en Europa. (noot: alleen Frenske Timmermans vaart wel bij een dergelijke simplificering van zaken, hij is al jaren op basis van non-argumenten tegen kernernergie. Niet alleen in Nederland, maar ook in de rest van de EU. Zie mijn artikel https://andrasnn.com/nl/frans-timmermans-is-een-regelrechte-kern-ramp-voor-europa )

Op zichzelf lijkt het mooi dat een onafhankelijk voorlichtingscentrum als ProDemos potentiële kiezers helpt bij het maken van hun keuze (dit was dé reden van het introduceren van de Stemwijzer). Maar met die 30 stellingen wordt burgers zand in de ogen gestrooid. Niet alleen wordt er niet ’gecheckt’ op idealen en overtuigingen, maar de stellingen zelf slaan vervolgens voor een groot deel nergens op. Ze zijn of te simplistisch, of ongenuanceerd gesteld, of ze zijn polyinterpretabel. OK, laat ik concreet worden, de volgende stellingen uit de actuele Stemwijzer zal ik eens kritisch tegen het licht houden.

1. De regering moet ervoor zorgen dat de veestapel met 50% wordt verminderd

Tja, wat moet ik hier nu op antwoorden? De veestapel moet omlaag, daar ben ik het mee eens. Maar op welke manier en op welke termijn? Daar zijn nogal wat visies op los te laten. Dus gaf ik maar als antwoord: ’geen ja, geen nee, maar geen van beide’

2. er moet een wet komen die bepaalt dat NL altijd 2% uitgeeft aan defensie.

OK, maar wanneer moet die wet dan ingaan? En als die 2%-norm in de wet komt dan kunnen we daar niet meer onderuit. Maar nog veel belangrijker: stel dat de Europese veiligheidssituatie zo verslechert dat die 2% nog te weinig blijkt te zijn ook! Dus gaf ik maar als antwoord: ’geen van beide’

3. De belasting op vliegreizen moet omhopog.

Ok, maar waar? Alleen in Nederland of ook in andere Europese landen. En dan heb ik nog niet eens over Qatar airways die dagelijks tientallen vluchten uitvoert vanuit Europa naar (niet)-Europese bestemmingen. Met andere woorden, moet de vliegtax in Qatar niet ook omhoog? Overigens, wie moet die belasting betalen, de luchtvaartmaatschappijen, Schiphol, of de reizende consument? Tja, op deze manier kan ik niet met eens of oneens antwoorden dus kies ik maar weer voor ’geen van beide’.

4. Het eigen risico op zorgverzekeringen moet worden afgeschaft

OK, ik ben voor!!!! Maarre, wie gaat dat tekort van vele miljarden Euro dan ophoesten? Het Nederlandse zorgstelsel is nu al bijna onbetaalbaar, met het verdwijnen van het eigen risico zou het zorgverzekeringsstelsel wel eens in elkaar kunnen storten! Natuurlijk moet het zorgstelsel - ook voor kwetsbare groepen - betaalbaar blijven, maar op deze manier wordt dat wel een stuk moelijker in stand te houden. En vermogende Nederlanders lachen zich een kriek,hun premie gaat een mooi eindje omlaag. Tja, op grond van deze stelling kies ik voor ’geen van beide’.

5. Het mimimunloon moet binnen 3 jaar omhoog van 11,51 naar 16 Euro.

Ja hallo, waarom niet naar 18 euro of naar 12 Euro, of ergens daar tussenin? Bovendien, over twee jaar zijn de internationale loon/werkgelegenheidsverhoudingen misschien wel heel anders, wie zal het zeggen? Om naar niet te spreken over de ontwikkeling van de inflatie, welke richting gaat deze uit? Overigens, nog geen 5% van de Nederlandse werknemers ’geniet’ een minimumloon, daarvan is een groot deel nog ’werkend student’ ook. O ja, en bijna 300.000 werknemers uit derde landen (vooral Polen) werken in Nederland voor een minimum salaris. Die plukken tomaten, appels en steken asperges, werk waarvoor de meeste Nederlandse burgers hun neus ophalen. Tja, hoe moet ik dus antwoorden op deze stelling? Maar weer ’geen van beide’? OK.

6. Kinderopvang mag alleen worden aangeboden door organisaties zonder winstoogmerk.

Op het eerste gezicht een goed idee, werkende ouders betalen zich immers nog steeds blauw aan kinderopvang. Maar, als dit de regel wordt, welke bedrijf is dan nog geïnteresseerd in het aanbieden van kinderopvang? En als deze zich toch aandienen, wat is dan de kwaliteit die deze firma’s kunnen bieden? Welk antwoord ik maar weer geef? ’Geen van beide’….

7. Belasting op vermogen boven de 57.000 moet omhoog.

Ook alweer sympathiek, maar waarom wordt de grens niet gelegd bij 100.000 Euro of één miljoen Euro. Of 40.000 Euro? En ’hoeveel omhoog ’ moet die belasting dan?  Met 10%, of met 50%? Enne, moet de belastingheffing progressief zijn? De nuance is hier ook weer ver te zoeken, dus ik antwoord maar weer met ’geen van beide’.

8. de overheid moet strenger controleren wat jongeren leren bij kerken, moskeeën en andere organisaties die les geven in levensbeschouwing.

Mij eerste reactie is natuurlijk, nee, nee, nee. Jongeren zijn vrij in hun keuze naar welke religieuze instelling  ze willen gaan om educatie te krijgen in Islamitische, Christelijke, Joodse of welke religie of ’levensbeschouwing’ dan ook. Als ouders hun minderjarige kinderen naar de Moskee of Ch-Christelijke kerk sturen heb ik daar overigens geen problemen mee. Als teenager moet je daartoe niet gedwongen kunnen worden natuurlijk en de levensbeschouwelijke lessen mogen niet oproepen tot haat en/of geweld. Maar wat als er religieuze organisaties zijn die wel een haatdragende/gewelddadige boodschap uitdragen? Die zouden toch (strenger) gecontroleerd moeten worden, of niet dan? Mijn antwoord op deze vraag is dus - het wordt eentonig - wederom ’geen van beide’.

9. de regering moet ervoor zorgen dat in 2030 50% minder stikstof in de lucht komt.

Waarom niet 10%, of 90%? De vraag gaat volledig voorbij aan de complexiteit van het stikstofvraagstuk in Nederland en Europa. Deze simplistische voorstelling van zaken zou zelfs René van der Gijp nog tegen de borst stuiten. Mijn antwqoord wordt hier dus weer ’geen van beide’.

  10. De regering mag geen geld meer geven aan ontwikkelingslanden die weigeren uitgeprocedeerde                    asielzoekers terug te nemen.

Dit is wel een absolute dijenkletser. Elk ’ontwikkelingsland’ waar Nederland geld aan overmaakt weigert geheel of gedeeltelijk uitgeprocedeerde asielzoekers terug te nemen. Als ik deze vraag dus met ’ja’ beantwoord blijven er nog maar weinig landen over die financiële ondersteuning uit het ontwikkelingsbudget zouden krijgen. Bovendien, ontwikkelingsgelden worden vaak gebruikt voor opbouw van de infrastructuur van een land, waardoor de kans - hopelijk - kleiner wordt dat mensen hun bestaan ergens anders willen vervolgen. In 2022 spendeerde Nedeland 105 miljoen Euro ontwikkelingsgeld aan Marokko, dit werd gebruikt voor armoedebestrijding, economische ontwikkeling, onderwijs, gezondheidszorg, democratie, mensenrechten en duurzame ontwikkeling. Moeten we hiermee volledig stoppen, terwijl het evident is dat Marokko niet alle uitgeprocedeerde Marokkaanse asielzoekers terugneemt? Antwoord op de stelling is alweer ’geen van beide’.

   11. Er moeten minimumstraffen komen voor mensen die zwaar geweld gebtuiken.

Wat is dit nu weer? In de strafwet staan er al minimumstraffen op delicten die als basis geweld, doodslag of moord hebben. Waar gaat deze stelling eigenlijk over? Waarschijnlijk wordt er bedoeld dat in de strafwet hogere minimumstraffen moeten worden opgenomen, maar dat is niet uit de stelling te lezen. Hiernaast, de rechter bepaalt in een rechtsstaat welke straffen worden opgelegd aan criminelen, niet de regering of het parlement. De vraag miskent in essentie reeds het principe van de trias politica waarop onze rechtsstaat gestoeld is. OK, dit gaat misschien wat ver, maar de stelling insinueert zulks wel….Mijn antwoord op deze vraag is dus weer ’geen van beide’. Overigens had ik bij  deze stelling nog gaarne een vierde mogelijkheid gehad. Afgezien van eens, oneens, of geen van beide had ik graag het vakje van ’dit slaat nergens op’ willen aankruisen (of beter nog ’loempia met satésaus….’. Maar goed, ik kom in arren moede maar weer uit bij ’geen van beide’.

Wel, eens even kijken bij welke partij ik met deze antwoorden terecht kom: Wat zullen we nou beleven, bij Volt? Wis en waarachtig wel, maar liefst 13% van mijn antwoorden komt overeen met de Volt-standpunten. 13% is een bijzonder laag percentage, wat betekent dat er geen enkele partij is in Nederland waarop ik volgens de stemwijzer zou moeten stemmen. Volt komt trouwens sowieso niet in beeld. Lijsttrekker Laurens Dassen 'verkoopt' Nederland met zijn supranationale ideeën immers één op één aan de EU. Gaat me veel en veel te ver….

Op Volt stem ik dus niet, maar wat moet ik dan? Als ouderwetse liberaal zit ik met mijn handen in het haar. Zoveel partijen en toch zo weinig - of geen - keus. Zal ik Pietertje Omtzigt deze keer dan maar de kans geven? Het is een oud-CDA’er en dat spreekt niet vóór hem, maar er zit niets anders op…. Als dat Nieuwe Sociaal Contract maar geen Ch-Christelijk sausje krijgt!

Afgesproken, Pieter?

Met liberale groet,

Een ex VVD-stemmer