De Hongaarse Ombudsman van NRC, zonder typisch Hollands vingertje

De kwaliteitskrant NRC – ja, in vergelijking met andere Nederlandse dagbladen is het dat nog steeds – , maar ’onder’ de nieuwe chef van de krant René Moerland schuift de van oudsher ’echt liberale’ spreekbuis zoetjesaan richting het linkse geluid van de Volkskrant. Het is een beetje mode geworden om de zogenaamde doorgeschoten neoliberale politiek af te schieten. Tja, lezers zullen er misschien behoefte aan hebben, voor mezelf zal er nooit roest komen op liberale waarden en die zie ik bij NRC nu niet vaak meer terug. Misschien omdat de van oorsprong Rotterdamse courant tegenwoordig domicilie houdt in Amsterdam? Wie het weet mag het zeggen.

Regelmatig neemt de eigen NRC-ombudsman Sjoerd de Jong de geschreven artikelen onder de loep. Is er wel genoeg ’gefactcheckt’? Of slaat zijn krant wel de juiste toon aan? Op zichzelf een te waarderen initiatief, van het neersabelen van eigen journalisten is overigens nooit sprake en dat is trouwens wel begrijpelijk. Maar toch ’ruikt’ het allemaal een beetje, bijvoorbeeld uit de Jong’s analyse van een artikel van de NRC-wetenschapsredactie waarin werd beweerd dat Maurice de Hond de volgende stelling huldigde: ’het Coronavirus wordt uitsluitend door aerosollen (minieme druppeltjes) verspreid.’ Na een op het eerste gezicht doorwrochte research kwam de ombudsman tot de conclusie dat ’het stuk wel beter had gekund’. Lekkere conclusie heer de Jong, helemaal als blijkt dat uit zijn eigen onderzoek naar voren komt dat de Hond deze bewering NIET zo heeft gedaan. Maar de NRC-lezer kan de krant weer gerust op de schoornsteenmantel leggen. Pfoeh, zie je wel ’mijn krantje’ verlaagt zich niet tot populistische journalistiek. Ja, dank je de koekoek, zo kan ik het ook! Geraffineerde manipulatie, dat is het!

artikel NRC: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/30/bij-een-factcheck-horen-citaten-ook-als-het-gaat-om-heel-kleine-druppeltjes-a4001306

Bovenstaande bracht me op het idee om ook eens de ombudsman te gaan uithangen en wel betreffende het artikel van Marcel Haenen in de NRC van 28 mei jongstleden. Hierin haalt hij herinneringen op aan een reis – in 1992 – met geselecteerde ’jonge Europese leiders’ die van de German Marshall Fund of the United States (GMF) een rondreis door de Verenigde Staten kregen aangeboden. De speciale aandacht gaat uit naar een wat kleinere vent die de naam Viktor Orbán draagt. Een mooi document, dat is zeker. Haenen schetst de jonge vrijgevochten Viktor die zich – overtuigd van zichzelf –  aan het reisgezelschap voorstelt: ’mijn naam is Viktor Orbán en ik word de volgende premier van Hongarije’. Amen. Welke politicus heeft iets dergelijks in Nederland geflikt? De simpelste vraag die er bestaat natuurlijk…….

Haenen schetst Orbán af als een politiek figuur die (liberale) democratische waarden in zijn ransel had, maar dat deze voor de Hongaarse premier thans afgedaan hebben. Het ’bewijs’ levert hij daarvoor door aan het einde van het stuk puntsgewijs op te noemen welke democratische waarden Orbán de laatste 10 jaar van zijn premiersperiode bij het grofvuil heeft gezet.  Ik vind dit een prettige service van Haenen, zo wordt de factcheck van Uw Hongaarse ombudsman er alleen maar eenvoudiger op. Daar gaan we!

 Mei 2010: Viktor Orbán, die tussen 1998 en 2002 ook premier was formeert een populistische regering met een tweederde meerderheid in het parlement.

Reactie: waarom nu weer stante pede met de uitdrukking ’populistisch’ op de proppen komen? De waarheid is dat er van 2010 tot in 2014 een crisiskabinet het land leidde nadat het onder de socialisten van Ferenc Gyurcsány tot de rand van de financiële afgrond was gebracht. In die periode zijn de noodzakelijke hervormingen doorgevoerd waar Hongarije nog altijd de vruchten van plukt (bijvoorbeeld een volledig herzien belastingstelsel)

April 2011: na de persvrijheid en het stakingsrecht te hebben ingeperkt pakt Orbán ook de grondwet aan.

Reactie: ten eerste worden deze beweringen op geen enkele manier met feiten gestaafd, op zichzelf acht ik dit voor een kwaliteitskrant als NRC tamelijk laakbaar. ik heb nog eens nagezocht, maar zowel de persvrijheid als het stakingsrecht zijn bij mijn weten tot op de dag van vandaag formeel beide in lijn met de basisbeginselen en regelgeving van de Europese Unie. Of dit materieel het geval is, ja da’s een heel andere vraag. En Orbán pakt de grondwet aan, so what! Die was al zo oud als Metusalem, op zichzelf is een modernisering toch geen enkel probleem? Tendentieuze, ja zelfs populistische journalistiek de NRC onwaardig.

December 2011: een nieuwe kieswet maakt het Orbán’s partij makkelijker de macht te consolideren. Ook de greep op de Centrale Bank wordt versterkt.

Reactie: de eerste opmerking is gedeeltelijk juist, omdat de kiesdistricten op een zodanige wijze werden ’verkaveld’ dat de kans op verkiezingsoverwinning in meer districten waarschijnlijk is voor Fidesz. Aan de andere kant kon Fidesz deze wijziging met de tweederde meerderheid democratisch doorvoeren, formeel is hier dus niks aan het handje. Bovendien, het zijn altijd nog de kiezers die het vakje rood kleuren, niemand verplicht hen op Fidesz te stemmen. Tenslotte was de verkleining van het aantal zetels in het parlement (van bijna 400 naar 199) een efficiënte maatregel (Hongarije heeft slechts 10 miljoen inwoners, red.) Ja, en dan nog die ’greep op de Centrale Bank’. Deze functioneert ook nu binnen de bandbreedtes van de Europese Unie, rare opmerking van Haenen. Orbán heeft weer natuurlijk wel een vriendje neergezet in de persoon van oud minister György Matolcsy, maar met een tweederde meerderheid in het parlement kun je toch niet van de Hongaarse regering verwachten dat het bijvoorbeeld ene Gyurcsány benoemt? Onder Gyurcsány functioneerde overigens een directeurtje die meer verdiende dan de baas van de FED in de Verenigde Staten. Maar dit volledig terzijde hoor!

2012: De Hongaarse regering komt in conflict met de Europese Unie en het IMF, omdat het zich niet aan rechtsstatelijke en budgettaire regels houdt.

Reactie: Inderdaad komt Orbán al vroeg in botsing met de EU, onder andere op het gebied van regelgeving rond politieke campagnes en het instellen van een ’mediawaakhond’, correcte informatie dus. Vooral op mediagebied heeft Orbán met tal van slimme wettelijke U-bochten zijn greep op de Hongaarse pers versterkt. Maar Hongarije zou zich niet aan budgettaire regels houden? De Fideszregering heeft destijds een financieel/budgettair pakket op tafel gelegd dat elk jaar tot – procentueel – minder schulden op basis van het BBP heeft geleid en op het begrotingstekort is geweldig gesnoeid. Dit bevond zich vorig jaar zelfs ruim onder de 3% EU-norm! Gyurcsány en zijn trawanten kwamen alleen met slechte cijfers/resultaten op de proppen die nog gemanipuleerd waren ook! Waar gaat dit over beste meneer Haenen? Tot slot het Internationaal Monetair Fonds. Natuurlijk kreeg Orbán het aan de stok met deze lieden, Hongarije betaalde de schulden aan het IMF af en wees het de deur. Gelijk had hij, want de IMF is weliswaar een financieel vehikel, maar achter de schermen oefent het grote politieke invloed uit. Vraag dat nu maar eens aan de Roemenen!

Maart 2013: de Grondwet wordt weer aangepast, nu om het constitutioneel hof in te kapselen.

Reactie: gedeeltelijk correct, maar van een ’inkapseling’ is niet volledig sprake. Dat zou namelijk betekenen dat de onafhankelijkheid van het Hof officieel zou worden aangetast. Dat is formeel niet doorgevoerd, materieel komt het Hof natuurlijk mettertijd wel ’vol’ te zitten met politieke vrindjes en dat is wederom laakbaar. Overigens is dit een praktijk die in de Verenigde Staten usance is, maar daar hoor ik het geachte journaille niet al te vaak over.

April 2014. Fidesz wint opnieuw de verkiezingen. Door de herschreven kieswet is 45% van de stemmen genoeg om een tweederde meerderheid te behalen.

Reactie: Niet de herschreven kieswet zorgt voor de tweederde meerderheid, maar vooral het feit dat veel Fidesz districtskandidaten het wonnen van hun rivaal. En in de districten geldt ’winner takes it all’, op zichzelf allesbehalve ondemocratisch. In andere westerse democratiën functioneren gelijksoortige kiessystemen. Bovendien is er in Hongarije sprake van een ’gemengde’ situatie. 93 van de 199 parlementszetels worden vergeven op grond van de resultaten van de landelijke kieslijsten. In 2018 scoorde Fidesz overigens zo’n beetje 50% van de uitgebrachte stemmen…..

Zomer 2014: Orbán kondigt aan dat hij streeft naar een vorm van een ’illiberale democratie’ en dat Rusland, Turkije en China daarbij voorbeelden zijn.

Reactie: Orbán bedoelt met een illiberale democratie een samenleving die gestoeld is op Christelijke en conservatieve waarden. Met nadruk stelt de Hongaarse premier daarbij dat er altijd sprake blijft van een democratie, maar op andere waarden gestoeld dan dat ’vrijheid-blijheid liberalisme in West-Europa. Uiteraard is die Christelijke vingerwijzing van een ultiem hypocriet niveau, maar ach, daar staat Orbán in Europa niet alleen in…..En Rusland, Turkije en China voorbeelden? Ik denk dat Haenen refereert aan een toespraak van Orbán in het Transsylvanische Tusnádfürdő. Ik heb de tekst nog eens nagelezen, Orbán benadrukt dat deze landen, ondanks het feit dat ze geen (liberale) democratieën zijn toch economische ’sterren’ zijn geworden. Haenen doet het in zijn context voorkomen alsof Orbán tevens het politieke systeem van deze landen zou willen introduceren op de poesta. Over populisme gesproken…..

Zomer 2015: Hongarije bouwt een hek aan de grens met Servië en arresteert migranten die illegaal de grens oversteken.

Reactie: Dit is wel een zeer ernstige versie van valse spindoctoring meneer Haenen! In het jaar 2015 wordt Europa overstelpt met vluchtelingen/illegale migranten die ook met hordes het grondgebied van Hongarije binnenlopen. Kleinigheidje: toen was het hek er nog niet…. Het gros van de migranten reisde door naar West-Europa, vooral Duitsland en het Verenigd Koninkrijk waren populaire doelen. De Fideszregering besloot tot het bouwen van een grenshek, om de chaos in het vervolg te voorkomen én illegale migranten zoveel mogelijk te weren. Later zou de Duitse minister van buitenlandse zaken Sigmar Gabriel – nota bene een sociaal-democraat van de SPD – bevestigen dat Hongarije met de bouw van het hek Duitsland de ’broodnodige adempauze’ had gegeven in de immigratiecrisis van die jaren. Hiernaast ’arresteert’ Hongarije geen migranten maar brengt ze onder in een zogenaamde transitzone bij de grens. Die waren/zijn niet allemaal conform de EU regels opgezet, waardoor Hongarije onlangs door de Europese rechter gedwongen werd aan deze situatie een einde te maken. En terecht moet ik er eerlijk bij vermelden!

Najaar 2015: journalistiek en EU-onderzoek leggen bloot met hoeveel corruptie en nepotisme de regering Orbán baantjes en subsidies verdeelt.

Reactie: Wat leggen die onderzoeken bloot? Iedereen weet dat de subsidies deels in oligarchische handen terecht komen, maar dat is een consequentie van een weeffout in de regelgeving van de Europese Unie zelf. De centrale overheden ontvangen namelijk de pecunia en de beoordeling van het eventueel (strafrechtelijk) overtreden van EU-regels ligt tevens bij diezelfde overheid. De EU probeert nu wel wat met de instelling van een Europees Openbaar Ministerie, maar vooralsnog kan van deze club weinig verwacht worden. Er is niet eens een verplichting voor lidstaten om zich bij dit Europese OM aan te sluiten. Tot deze regelgeving verandert kan iedereen in Brussel hoog of laag springen, landen als Hongarije, Tsjechië, Roemenië etc zullen hun gedrag niet veranderen Of Orbán er nu zit met z’n regering of een andere club die het overneemt. Lood om oud ijzer….. Overigens valt het me op dat de westerse pers het nooit heeft over Spanje en Italië, alwaar de genoemde praktijken al meer dan 50 jaar schering en inslag zijn. Maar ook in Nederland en Duitsland komt misbruik van EU-subsidiegelden voor, weliswaar niet op het niveau van de hiervoor genoemde lidstaten. Noot: de tegenwerping die ik vaak hoor is dat bijvoorbeeld zelfs Italië ’nettobetaler’ is aan de EU. So what? Corruptie is toch corruptie. Het probleem is dat de vertegenwoordigers van de EU het meten met twee maten tot kunst hebben verheven.

April 2017: Fidesz herschrijft de onderwijswet, zodat de Central European University – CEU – , opgericht door filantroop George Soros niet meer vanuit Boedapest kan opereren.

Reactie: ten eerste heeft de gebruikte term ’herschrijft’ een sterke tendentieuze duiding. Alsof de Fideszregering het gehele Hongaarse onderwijs ondersteboven zou willen halen. De CEU opgericht door filantroop Soros? Soros is niet alleen een weldoener, maar tevens zakenman-speculant met een internationale politieke agenda. Hij noemde zichzelf al eens de Messias van de democratie. Hij bedoelt overigens democratie in de zin van ’The American Dream’ die niet één op één toegepast kan worden op ontluikende democratieën. Van de volstrekt foute voormalig president van de Oekraïne Petro Porosjenko ontving de van trots glimmende Soros bijvoorbeeld de Oekraïense Award of Freedom. Overigens is de – Hongaarse – CEU in Boedapest springlevend en heeft het land dus NIET verlaten. De buitenlandse – Amerikaanse – tak van de universiteit wel, de wijziging van de onderwijswet schreef namelijk voor dat buitenlandse diploma’s alleen kunnen worden verstrekt op Hongaars grondgebied indien de universiteit in kwestie opleidingen verzorgt in het thuisland. Dit was evident niet het geval, de CEU heeft hierover nog lelijk gejokkebrokt. Hongarije viel met dit besluit binnen de stippellijnen van het Europese recht. Een andere vraag is of de wet veranderd had moeten worden. Antwoord: natuurlijk was dit Sorosje pesten door Orbán, voor binnenlands politiek gebruik bijzonder doeltreffend. En kleinzielig en cynisch ja, ook dat is waar.

April 2018. Tot de migratiecrisis leek Orbán’s populariteit tanende, maar hij wint opnieuw de verkiezingen. Minder dan de helft van de stemmen blijft genoeg voor absolute macht.

Reactie: ik weet niet op basis van welke Hongaarse Maurice de Hond Haenen tot de conclusie komt dat de populariteit van Orbán tanende zou zijn rond het jaar 2015.  Feit is dat Fidesz in 2018 5 procentpunten won in vergelijking met het resultaat in 2014. Ja, ja, ’minder dan de helft van de stemmen’, mooi opgemerkt hoor. Je kunt ook zeggen: Fidesz haalde zo goed als de helft van de stemmen, namelijk 49,27 %.

Juni 2018: NGO’s die al verplicht waren buitenlandse geldschieters bekend te maken zijn strafbaar als ze ongedocumenteerde migranten helpen. Dakloosheid wordt verboden.

Reactie: Die NGO’s worden aangepakt, omdat een groot deel van deze clubs – mede – wordt gefinancierd door het Open Society Foundations – OSF – van George Soros. Vindt U het gek als Soros zelf verklaart dat Hongarije een maffiastaat is die geleid wordt door dictator Orbán. Soros bedrijft gewoon direct politiek in Hongarije, maar dat doet hij elders ook. In Nederland is hij één van de grote financiers achter de anti Zwarte Pietgroeperingen. Of we daar overigens in het kikkerlandje zo blij mee moeten zijn? Het strafbaar stellen van hulp aan ongedocumenteerde migranten vind ik ook vele bruggen te ver gaan. Kan niet, mag niet, simple as that! En dakloosheid? Voordat deze maatregel werd ingesteld werden er voldoende ’homelesshomes’ voor deze groep mensen ter beschikking gesteld. Feit is natuurlijk dat daarmee het dakloosheidsprobleem niet wordt opgelost, er zijn eenvoudigweg veel daklozen die niet bereid zijn onder een dak te bivakkeren. Voornamelijk een dode letter deze wet dus, beter zou het zijn de leef – en hygiëneomstandigheden te verbeteren. Maar ja, het scoort bij de bevolking wist de sluwe Viktor. Kijk, dit is nu wel een voorbeeld van populistische politiek!

Juli 2018: de Academie van Wetenschappen wordt onder overheidscontrole geplaatst.

Reactie: Het is waar dat benoemingen voor de Academie in de toekomst meer door de politiek – lees Fidesz – kunnen worden beïnvloed. Op zichzelf een verkeerde ontwikkeling, vrije wetenschapsbeoefening is één van de grondbeginselen in de EU. Maar, maar, er is nog wel wat meer aan de hand. Om te beginnen zijn er veel teveel wetenschappers verbonden aan dit instituut die ook nog een veel te grote berg geld verdienen. Wetenschappelijke artikelen van hoog niveau worden er echter veel te weinig afgeleverd. Bovendien bekritiseren deze ’beste stuurlui aan wal’ voortdurend de Hongaarse regering. Dat is tot op bepaald niveau OK, maar de Academie is toch niet opgericht om als politieke partij dienst te doen?

Maart 2020: onder het mom van de Coronacrisis besluit Orbán per decreet te gaan regeren. Ook wordt het verspreiden van desinformatie strafbaar.

Reactie: beste lezer, dit was voor mij de druppel die de emmer deed overlopen. Het is de belangrijkste reden dat ik aan dit artikel begonnen ben. Wat zullen we nu beleven, beide bovengenoemde beweringen zijn een KEIHARDE LEUGEN. Het Hongaarse parlement is nooit op slot gegaan en heeft tijdens de Coronacrisis gewoon gefunctioneerd. De Corona-noodwet was natuurlijk van toepassing die overigens met een tweederde meerderheid was aangenomen. Het trieste van deze foutieve constateringen is dat deze voornamelijk zijn ingegeven door anti-Fidesz journalisten en politici van de Hongaarse oppositie die zich schuldig hebben gemaakt aan het verspreiden van desinformatie. En die naïeve journalisten – Haenen? – en West-Europese politici slikten deze vullis als zoete koek, zonder ook maar één moment gedacht te hebben de feiten te achterhalen. Driewerf schande! Vervolgens de opmerking van Haenen over het verbod op verspreiden van desinformatie. Hij vergeet erbij te zeggen dat de noodwet  het verspreiden hiervan verbiedt voor zover het nepnieuws over de Coronacrisis betreft. Geachte heer Haenen, wie verspreidt hier nu desinformatie?

Mei 2020: Transgenders kunnen niet meer hun geslacht en naam veranderen.

Reactie: Eerst maar weer een rectificatie, het betreft hier niet een wet die naamsverandering uitsluit. Dat recht heeft en houdt iedere Hongaar. Geslacht veranderen, ja dat wordt met deze wet onmogelijk en dat vind ik ook een grof schandaal. Overigens niet eens vanwege het feit dat dit in persoonlijke gevallen tot tragediën kan leiden. Nee, het gaat me meer om de strategie die er achter zit. Het is lippendienst bewijzen aan het conservatieve Fideszelectoraat buiten de grote steden. In die gebieden bevindt zich de ’stronghold’ van Fidesz. En dat gebeurt dan ook nog onder het mom van ’Hongarije als bakermat van een Christelijke samenleving’. Inderdaad, afkeurenswaardig allemaal.

Conclusie. De rechtsstaat in Hongarije staat onder flinke – vooral materiële – druk, zoveel is zeker. Maar op deze manier ’kretologie afleveren’ helpt niet om de situatie in Hongarije te verbeteren. Sterker nog, het geeft Viktor Orbán nog meer munitie om zijn vuurpijlen op ’die bureaucraten van de EU’ en de ’links-liberale’ pers te richten. Op deze wijze, meneer Haenen maakt U het Uw voormalige reisgenoot wel erg gemakkelijk. Ik ben ervan overtuigd dat het Hongarije onder Orbán nooit uit de EU zal treden.  Van de geleverde geroeptoeterige kritiek maakt de sluwe vos dankbaar – binnenlands – gebruik, maar deze kan zich op termijn echter wel vertalen in een afkeer van de Hongaarse bevolking voor de EU. Natuurlijk is Viktor Orbán daar met zijn mediamacht hoofdverantwoordelijk voor, maar niet hij alleen…….. Constructieve kritiek leveren, dat lijkt me dé opdracht voor onder andere NRC journalisten. Ooit van het begrip onderzoeksjournalistiek gehoord meneer Haenen? Daarmee kan Orbán beter in het gareel worden gedwongen, want terugkeer van die Gyurcsánybende met zijn tevens jonge aanhang – inderdaad, ook die jongeren van de partij Momentum – lijkt me nu niet echt de oplossing. En ik moet al helemaal niet denken aan Hongaarse uiterst rechtsen die wellicht Hongarije nog de EU uit zouden leiden ook. Zitten we daar nu echt op te wachten, beste heer Haenen? Ik dacht het toch niet……

O ja, helemaal vergeten, wat is de conclusie van Uw Hongaarse Ombudsman? Haenen’s huiswerk was onvoldoende beargumenteerd en/of ongefundeerd. Daarom krijgt hij van mijn stichting – Journalistic Marshall Fund – een voetreis van twee maanden in Hongarije aangeboden. Opdat U, beste Marcel al wandelend alle zaken rustig en bedaard – zelf – kunt waarnemen. Ik ben zelf ook wandelaar…….En voormalig NRC krantenbezorger. Al in 1975, op twaalfjarige leeftijd…..

Dat typisch Hollands vingertje
Daar gaat het weer omhoog
Met een parmantig slingertje
Onderstreept het het betoog

Seth Gaaikema, Gronings cabaretier, 1939 – 2014

PS Marcel Haenen is een kenner van pinguïns, keizerpinguïns zijn hem dus goed bekend. Het valt me op dat deze ’vogels’ wel erg met hun snavel omhoog kijken. Bovendien hebben pinguïns geen ‘helikopterview’. Waarom niet? Ze kunnen niet vliegen…..

Artikel Marcel Haenen: https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/28/mijn-naam-is-viktor-orban-ik-word-de-volgende-premier-van-hongarije-a4000814