In mei worden in Turkije Presidents- en parlementsverkiezingen gehouden en dat betekent dat President Recep Tayyip Erdoğan (weer) zenuwachtig begint te worden. Het is nog niet zo lang geleden - 2016 - dat er een couppoging werd ondernomen tegen zijn regime. Onder andere het parlement en het presidentiële paleis werden door F-16 straaljagers gebombardeerd, bovendien probeerden de coupplegers zittend president Erdoğan - letterlijk - een kopje kleiner te maken. De coup mislukte en was voor Erdoğan de definitieve reden om ook het laatste stukje democratie in Turkije de nek om te draaien.
Hiernaast was er nog een andere zware consequentie van de couppoging. Turkije bleef dan wel officieel kandidaat-lid van de Europese Unie, maar dat was het dan ook wel zo’n beetje. De kans dat Turkije tot de EU toetreedt is voor de komende decennia op circa 0,0 in te schatten. Dat heeft niet alleen met de stand van de Turkse rechtsstaat te maken, maar ook met het volledige gebrek aan vertrouwen tussen Erdoğan enerzijds en de meeste EU-landen anderzijds. Gek genoeg kan ik me dat van Erdoğan’s zijde goed voorstellen. In de twee chaotische julidagen van 2016 hielden niet alleen veel Turkse burgers hun adem in, alle EU-leiders deden hetzelfde. Nee, er was geen Merkel, Theresa May of François Hollande te bekennen die hun steun voor de gekozen en aangevallen Turkse president uitspraken. Erdoğan beleeft dit diepe stilzwijgen tot op de dag van vandaag als verraad en eigenlijk is dat - vanuit zijn gezichtspunt - nog niet eens zó gek……
Momenteel gaat het in veel opzichten niet echt ’lekker’ in Turkije. De inflatie loopt al tijden gierend uit de klauw, de munteenheid Lira is naar een dieptepunt gezakt waardoor de gemiddelde Turkse burger zijn/hoofd amper boven water kan houden. De Turkse president begint steeds meer despotiche trekjes te vertonen, tegenstanders van zijn regime worden opgepakt, gemarteld en tot lange gevangenisstraffen veroordeeld. Toch is hij niet onverdeeld succesvol in het uitschakelen van politieke opposanten. Dat was dan ook de reden dat de burgemeester van Istanboel, Ekrem Imamoglu een politiek proces aan zijn broek kreeg waarin hij tot een gevangenisstraf van 2 jaar en 7 maanden is veroordeeld. De rechtbank achtte bewezen dat Imamoglu leden van de kiescommisie had beledigd……
De burgemeester zit nog niet in de bak, omdat hij in hoger beroep is gegaan. Waarschijnlijk zal Erdoğan er alles aan doen om Imamoglu uit te sluiten van zijn verwachte kandidatuur voor het presidentsschap. Maar voor Erdoğan is het nu ook koorddansen geblazen. Als hij zich nog ondemocratischer opstelt kan het tij wel eens keren in Turkije en dat moet natruurlijk onder alle omstandigheden voorkomen worden. Mocht Imamoglu zich definitief kandidaat kunnen stellen, dan kan hij zijn (politieke) veroordeling juist uitspelen tegen de huidige Turkse president.
Het wordt een spannende lente en zomer in Turkije, want ook geopolitiek bevindt - volgens Erdoğan voortaan Türkiye - zich in een turbulente fase. Het land doet niet mee aan de sancties tegen het Poetinregime, maar onderhoudt tegelijkertijd goede contacten met Oekraïne. In Syrië vechten de Turken nog immer tegen IS-terroristen en Koerden, bovendien is de situatie er nog gecompliceerder vanwege de aanwezigheid van Russische troepen en huurlingen van de Wagner-groep.
En, last but not least is er de kwestie van NAVO-uitbreiding. Zowel Finland als Zweden willen liever gisteren dan vandaag lid worden van dit geallieerde verbond. Vooral ten opzichte van Zweden heeft Erdogan grote reserves vanwege het grote aantal - volgens hem dan – Turkse en Koerdische terroristen die zich vrijelijk in het Scandinavische land zouden mogen bewegen. Tot voor kort werd er achter de schermen onderhandeld over mogelijke uitlevering van een aantal van deze lieden.
Waarschijnlijk zijn deze besprekingen niet zo succesvol verlopen want Erdoğan kwam recentelijk met een getal op de proppen. Zweden en Finland zouden gezamenlijk zo’n 130 ’terroristen’ uit moeten leveren, voordat Turkije akkoord gaat met NAVO-toetreding van beide landen. Vooral in Zweden ontstond hier nogal wat commotie over. Koerdische demonstranten hingen voor het stadhuis in Stockholm een ’ Erdoğan -pop’ ondersteboven op, waarna prompt een bezoek van de Zweedse parlementsvoorzitter aan Ankara werd geannuleerd.
Blijft die Turkse president vervelend doen over deze zo langzamerhand pijnlijke kwestie? Ik schat in, minimaal tot de verkiezingen van deze zomer. De kans dat beide Scandinavische landen voor de zomer de NAVO-vlag uit mogen hangen lijkt me bijzonder gering. En daarna? Als Erdoğan wint blijft hij wellicht nog een halfjaartje mokken, maar daarna zal hij waarschijnlijk akkoord gaan. En als Imamoglu wint? Dan gaat het allemaal mogelijk nog sneller, maar misschien heeft Imamoglu dan wel helemaal geen tijd om zich met NAVO-uitbreiding bezig te houden. Waarom niet? Omdat de pleuris is uitgebroken in zowel Ankara als Istanboel……….
En wat doet Hongarije? Hongarije? Ja, ja, ook dit NAVO-land heeft nog geen akkoord gegeven op de uitbreidingsverzoeken van Zweden en Finland. Hopman Orbán weigert eenvoudigweg dit punt te agenderen voor een te houden parlementszitting. Hoogstwaarschijnlijk wacht de corpulente premier de beslissing van Erdoğan af. Waarom? Hij wil zijn aardige (gas- en olie)vrindje Poetin toch niet voor het hoofd stoten, dat is zo klaar als een klontje.
Erdoğan en Orbán, twee Europese potentaatjes waarvan ik vurig hoop dat ze tegen hun uiterste houdbaarheidstermijn aanzitten!!!