Ja hoor, hoor ik U al zeggen, zeeheld Michiel de Ruyter zal ook wel weer Hongaarse ’roots’ hebben. Net als Paul Simon, Mark Knopfler, koffiebrander Francesco – Ferenc – Illy, Peter Maffay en niet te vergeten Mariska Veres. Nee, nee, maakt U zich geen zorgen, niet bij iedereen stroomt Hongaars bloed door de aderen…….. Tussendoor nog eventjes wat achtergrondinformatie over Peter Maffay – ik kan het niet laten – die nog steeds het Duitse record houdt met het meeste aantal nummer één-plaatsen in de single- en albumhitparade: Maffay is geboren als Peter Alexander Makkay in de Transsylvanische – sinds 100 jaar onder Roemeens gezag staande……….- stad Brassó, thans Braşov. Ook daar kennen ze de zin ’Du bist alles was ich habe auf der Welt’ maar al te goed……..
De bekendste koosnaam voor de Ruyter luidt Bestevaêr, letterlijk grootvader. Mij bevalt de Zeeuwse Zeeleeuw een stuk beter, maar smaken verschillen, nietwaar? De zeeheld was beroemd om zijn leiderschap, standvastigheid, tactisch vermogen etc etc. Deze laatstgenoemde kwaliteit bracht hij succesvol in de praktijk toen hij in 1666 de Britse vloot een vernietigende slag toebracht. In de geschiedenisboeken staat dit ’treffen’ van twee grote vloten vermeld als de vierdaagse zeeslag. Ik heb het sterke vermoeden dat de Ruyter zaliger nog steeds niks heeft met de uitdrukking ’Britannia rules the waves’.
De Ruyter was een gelovig man, maar geen geharnaste Calvinist. Protestanten over de hele wereld zijn een grote fan van de Admiraal wegens zijn bijzondere geste na de slag bij Stromboli in 1676. De Ruyter’s ’armada’ vocht in deze slag samen met de Spanjaarden tegen de Fransen – tja, weer die Fransen – die Napels onder hun gezag wilden stellen. Als dank liet de Spaanse onderkoning De Los Velez 26 Protestantse Hongaarse predikanten vrij. Deze waren ’werkzaam’ als galeislaven nadat ze in hun thuisland veroordeeld waren tot emigratie. Eigenlijk waren ze ter dood veroordeeld maar de Oostenrijkse keizer Leopold I – alweer die Oostenrijkers – streek over zijn hart: óf bekering tot het Rooms-Katholicisme óf verplichte emigratie. Vanuit het Hongaarse Pozsony – tegenwoordig het Slowaakse Bratislava – moesten de predikanten de ’voetreis’ afleggen. Niet naar Rome – zoals Bertus Aafjes -, maar Napels. Drie van hen overleefden deze afschuwelijke ’wandeling’ niet.
De Ruyter heeft na de slag bij Stromboli zijn eigen ’Waterloo’ beleefd. In de slag bij Agosta iets later in het jaar 1676 raakte Bestevaêr gewond door een kanonskogel waarna hij op 29 april overleed. Één van de laatste daden in zijn leven is dus gekoppeld aan het bevrijden van predikanten. Misschien is dat een reden om hem in de toekomst niet lastig te vallen met eventuele koloniale verwijten of een crimineel slavernijverleden. Maar met die linkse grachtengordiliaanse fatsoensrakkers weet je het natuurlijk nooit…..
In 1895 werd een monument onthuld achter de Grote kerk van de Hongaarse stad Debrecen ter eeuwige herinnering aan de bevrijde predikanten. Debrecen is gelegen in het Noordoosten van Hongarije en is te beschouwen als één van dé centra van de Hongaars/Transsylvanische Protestanten. In dit deel van het toenmalige Habsburgse rijk bekeerden veel Hongaren zich tot het Protestantisme in eerste instantie ingegeven als protest tegen die vermaledijde Rooms-Katholieke overheersers. Veel West-Europeanen denken dat richting Oost- en Zuid Europa uitsluitend Rooms-Katholieke klokken en klepels zwaaien, maar in Oost Hongarije en Transsylvanië is er tot op de dag van vandaag sprake van een forse Protestantse minderheid.
Michiel de Ruyter wordt dus niet alleen groots geëerd in zijn geboorteplaats Vlissingen. De naam op het monument in Debrecen vermeldt de naam van de Zeeuwse zeeleeuw op de volgende wijze: de Ruyter Mihály. Maar op het onderschrift staat wat mij betreft nog iets veel interessanters: a szabadító, dé bevrijder. Hiernaast vervult het de Hongaarse protestanten met trots dat bij het graf van de Ruyter in Amsterdam een zilveren lauwerkrans hangt met de namen van de predikanten.
Reeds voor de ’Wende’ in 1989 ondersteunden Nederlandse protestanten/gereformeerden de geloofsgemeenschappen in Hongarije en Transsylvanië. Van al die gereformeerde afscheidingen in Nederland hebben die Protestante Hongaren overigens nooit een snars begrepen. De ene keer kwam een ’bevindelijk gereformeerde groep’, dan weer een clubje van de gereformeerde bond. Die protestanten in Nederland hebben er een grote ’jigsawpuzzel’ van gemaakt. Wie of wat een artikel 31 gereformeerde voor bewoners van de stad Debrecen betekent? waarschijnlijk het volgende: abracadabra…….
Volgens mij toegezonden berichten – volkomen betrouwbaar dus – waren veel van die Hollandse ’fiene’ gereformeerden van de biblebelt na aankomst in Debrecen of een één of ander durpie vaak binnen een half uur starnakel bezopen. Wat bleek? Die Hongaarse gelovigen volgden niet helemaal het ascetische en doodsaaie bestaan van hun geloofsgenoten uit Epe, of Barneveld, of Staphorst. En die huisgestookte Hongaarse Pálinka bevat vaak meer dan 50% alcohol. Da’s heel wat anders dan een klein advocaatje met slagroom dat maandelijks één keer wordt opgediend als gereformeerd toetje. Wat zegt U, dit laatste klopt niet? OK, een advocaatje zonder slagroom dan….
Want als je in Hongarije protestant bent wil je nog wel genieten van het rijke Roomse leven, nietwaar? Hongaren/Transsylvaniërs vinden altijd een compromis, kom daar bij ene meneer van der Staaij van de SGP maar eens om!
Het is gemakkelijker om de duivel uit je lichaam te krijgen dan Calvijn uit je botten.(Anne van der Bijl, Nederlands Christelijke zendeling 1928 – )