’Ik bid nie veur brune bon’n’

Bovenstaande tekst klonk uit de mond van ene Bartje Bartels die in jeugdromans als Bartje, Bartje zoekt het geluk etc de hoofdrol vervult. De schrijver van de boeken (en tevens onderwijzer) was de Assenaar Anne de Vries. Bartje groeide op in een verarmd Drents landarbeidersgezin, in zijn prille jeugd was hij al recalcitrant. Zo kwam hij regelmarig in botsing met zijn vader. Deze gaf hem - letterlijk - op zijn falie, omdat hij voor het eten weigerde te bidden. De reden hiervoor was dat Bartje een een hekel had aan bruine bonen, God hiervoor danken vond hij niet noodzakelijk. Het leverde hem meermaals blauwe plekken op…

De uitspraak ’ik bid niet voor brune bon’n’ is onderdeel van de zogenaamde ’Canon van Nederland’. Hierin staan belangrijke gebeurtenissen, personen en ontwikkelingen uit de Nederlandse geschiedenis en cultuur. De eerste ’Canon’ werd in 2006 samengesteld en inmiddels is de strofe van Bartje ook onderdeel van deze ’Canon’. Wijlen Anne de Vries zou er trots op zijn geweest, hij verliet dit ondermaanse helaas al in 1964 op 60-jarige leeftijd (doodsoorzaak: hartaanval). Ook de televisieserie ’Bartje’ heeft hij niet kunnen aanschouwen, TV-regisseur Willy van Hemert bewerkte Bartje’s jeugdavonturen in 1972, het resultaat was een dramaserie waarin de acteurs in (plat) Drents communiceerden (met ondertiteling!).

In de Drentse hoofdstad Assen is het vieren van Bartje’s twaalfde verjaardag inmiddels een jaarlijkse traditie. Hè, elk jaar wordt Bartje 12 jaar oud? Tja, het beroemdste boek over Bartje draagt de titel ’de twaalfde verjaardag van Bartje’, logisch dat men daar in Drenthe is blijven steken op deze leeftijd. Meestal is het op de eerste zaterdag van september een drukte van belang in de Asser binnenstad. Kinderen tot de leeftijd van 13 jaar kunnen meedoen aan workshops en spelletjes, er kunnen lokale producten worden geproefd en er worden theatervoorstellingen gegeven. Tragisch is alleen dat de acteur die Bartje speelde in de TV-serie - Jan Krol - zelf niet meer deel kan nemen aan de festiviteiten. Krol overleed begin vorig jaar op 60-jarige leeftijd aan de gevolgen van een hersentumor.

De politieke gebroeders Ziengs - Berthold en Erik - hadden beide ook een rol in de TV-serie. Van Berthold horen we trouwens niet veel meer, maar dat komt misschien omdat hij in 2013 tot 22 maanden cel werd veroordeeld vanwege belastingontduiking. Erik was tot 2021 lid van de Tweede Kamerfractie van de VVD waarna hij in 2023 voorzitter werd van Ondernemend Nederland. Inmiddels is hij tevens de voorzitter van de binnenstadsvereniging Assen, Waarschijnlijk is de voortzetting om Bartje’s twaalfde verjaardag ieder jaar te vieren hiermee gegarandeerd.

Niet gegarandeerd is dat op elk van Bartje’s verjaardagen brune bon’n worden geserveerd op het Asser Koopmansplein. Ranja en taart waren tot nu wel volop verkrijgbaar, maar ik vrees dat er niet veel kinderen bereid zijn de Heere te bedanken voor deze lekkernijen. Hun ouders zijn immers reeds opgegroeid in het ontkerstende Nederland..... Als Bartje op enig moment een taartje voorgezet zou hebben gekregen denk ik dat hij onze lieve Heer wel 3 kwartier lang had bedankt. De arme Drentse veentijd ligt echter reeds lang achter ons, hedendaagse kinderen worden in de regel dagelijks verwend met zoetigheden. Of verwennen zichzelf ermee…

Onlangs las ik in een kwaliteitskrant dat er tegenwoordig steeds meer mensen bidden zonder dat ze enig geloof aanhangen. Dit zogenaamd ’ongelovig bidden’ is onder andere in het Verenigd Koninkrijk zeer populair. Onderzoeken tonen aan dat inmiddels één op de vijf Britse volwassenen regelmatig bidt zonder dat er een link bestaat met een godsdienst. Waar zou deze trend toch vandaan komen? Wel, in Groot-Brittannië is het na de Brexit economisch flink berafwaarts gegaan, veel Britten zouden al tevreden zijn als er iedere dag een dampend bord bruine bonen op de tafel zou kunnen worden gezet. Hoor je dat, Bartje? Zo slecht had je het nog niet hoor! Helaas, Bartje zwijgt als het graf, want het is onmogelijk elk jaar je twaalfde verjaardag te vieren én gezond te blijven. Bartje (Jan Krol) uit de TV-serie weet er - liggend op zijn hemelmatras - alles van.

scene ’ ik bid nie veur brune bon’n’ uit de TV-serie:

https://www.youtube.com/watch?v=5acaecgJZyU