Aart Staartjes, stratemaker op zee

Net terug van een fikse wandeling lees ik het bericht dat Meneer Aart is overleden. Op de leeftijd van 81 jaar, in het huidige tijdsgewricht mischien wel als ’te jong gestorven’ te betitelen. Helemaal als je je bedenkt dat Aart Staartjes aan de gevolgen van een verkeersongeluk is heengegaan.

Met recht kunnen we Aart Staartjes als een icoon van de Nederlandse (kinder)televisie beschouwen. Zijn aanspreektitel in de afleveringen van Sesamstraat was voor zowel mensen als dieren consequent meneer Aart. Een ietwat sikkeneurig type dat alle ’Sesamstraters’ zonder uitzondering op hun nummer kon zetten. De meeste kijkbuiskinderen vonden het prachtig, maar menig volwassene – waaronder ik – ook.

Het meest baanbrekende TV kinderprogramma was natuurlijk de Stratemakeropzeeshow. Samen met Wieteke van Dort – de Deftige Dame – en Joost Prinsen – Erik Engerd – brak Staartjes met de brave conventies van de zeventiger jaren van de vorige eeuw. De woorden ’pies’ en poep’ werden luidkeels gebezigd, begeleid door de luid hoorbare winden van de Deftige Dame. Ook hier weer: kinderen vonden het geweldig. Dat gold niet voor alle ouders uit die tijd, maar dit type ouders had sowieso de TV niet aanstaan als de VARA de uitzendavond verzorgde.

Dan de officiële Sinterklaasintocht. Met een kleine onderbreking verzorgde Staartjes van 1982 tot 2001 de ontvangst van de Goedheiligman. Immer met een fijn gevoel voor humor, van één opmerking van ’Antenneman Aart’ kon je minutenlang dubbel liggen van het lachen. Met ’tegenspeler’, Sinterklaas van dienst Bram van der Vlugt raakte hij goed ingespeeld, het was de tijd van de beste Sinterklaasintochten. Één anekdotetje: Sint Nicolaas spelen is een vermoeiende doch dankbare taak en daar hoorde natuurlijk zo nu en dan wel een hartversterkertje bij. Op een gegeven moment ziet Aart dat de Goedheiligman een roemer cognac aanneemt van een volwassen fan. Uiteraard gaat zo’n ’drankie’ er bij elke Sinterklaas in als koek in een kind. Wat dat betreft kan ik me nog Sinterklazen uit mijn jeugd herinneren die aan het eind van het pakjesfeest ’starnakel’ de locatie verlieten. Reactie van Aart toen hij zag dat de Sint gezeten op zijn paard een ferme slok uit de roemer nam: O, kijk eens kinderen, Sinterklaas drinkt limonade uit een vaasje. Leuk, hè?

Rot toch op! Dat was Aart’s commentaar toen hij bij het bekende programma Barend & van Dorp werd geïntroduceerd als kindervriend. Nee, maar Staartjes wilde wel altijd de hoogste kwaliteit leveren voor de kinderzieltjes. En daar paste in zijn ogen geen constante zoetgevooisde houding bij, want zo was het echte leven voor kinderen ook niet. Tja, met zijn authenticiteit en talent scoorde Staartjes jarenlang hoog bij kinderen. Én volwassenen!

Staartjes is verantwoordelijk geweest voor talloze schitterende (kinder)programma’s en ook een aantal films/boeken , maar ééntje wil ik er nog uitlichten. Met Edwin Rutten bedacht hij het programma de ’film van ome Willem’. Ook weer baanbrekende kindertelevisie waarin bij de opnames de aanwezige kinderen allemaal dolenthousiast op de banken stonden. Wie herinnert zich niet de uitdrukking ’lust je ook een broodje poep?’ van Ome Willem die bij het uitspreken van deze woorden altijd schalks naar zijn ’rakkers’ keek. ’Rakkers’, mooi woord ook, vooral hoe Rutten het articuleerde. Hoofdgeitenbreier, orkestleider Harry Bannink moest elke keer Ome Willem na deze vieze woorden bestraffend toespreken. Staartjes speelde zelf de rol van Toon, meestal in een potsierlijke tuinbroek.

Hoe langer ik me weer verdiep in het ’fenomeen’ Staartjes, hoe vrolijker en enthousiaster ik word. Wat een heerlijke gein kon je met die man beleven! Daarom is het des te triester dat een groot acteur/programmamaker door een stom verkeersongeluk is overleden. Daar komt nog bij dat de Nationale Omroep – NTR – vorig jaar zomer in ’al zijn wijsheid’ heeft besloten om de komende twee jaar van nieuwe afleveringen van Sesamstraat af te zien. Het NTR persbericht spreekt van bezuinigen als voornaamste reden…… Ik vrees dat we een vernieuwde Sesamstraat nooit meer zullen mogen bewonderen.

In ’Het Dorp’ zingt Wim Sonneveld op een gegeven moment ’de nieuwe tijd, net wat U zegt, maar het maakt me wat melancholiek’. Aan deze zin moest ik, gek genoeg onwillekeurig denken toen ik het bericht van Aart’s dood vernam. Er zijn twee zekerheden in ons ondermaanse bestaan: immer voordurende verandering en de dood. De Nationale Omroep heeft wat mij betreft de plicht de erfenis van Aart Staartjes gestalte te geven. Als Sesamstraat niet terugkomt bedenk dan ieder geval iets nieuws voor kinderen dat beklijft. Stratemakeropmarsshow bijvoorbeeld?

Lieve tante Greetje vraagt altijd aan mij
Wat wil je later worden in de maatschappij
Word je later dokter, word je dominee
Tante, lieve tante, ik heb geen idee

Nachtwaker – Nee
Haringkaker – Nee
Maar stratemaker
Ja stratemaker
Ja stratemaker op zee

Goeie ome Karel vraagt altijd aan mij
Wat wil je later worden in de maatschappij
Word je later schooljuffrouw of moeder van een kind
Goeie ome Karel, ‘k weet niet wat ik vind

Nachtbraker – Nee
Notenkraker – Nee
Maar stratemaker
Ja stratemaker
Ja stratemaker op zee

Aart Staartjes, geboren te Amsterdam 1 maart 1938, gestorven te Groningen 12 januari 2020