10 januari, sterfdag van David Bowie en Marinus van der Lubbe (heroes, just for for one day)

Wat is de overeenkomst tussen de twee bovengenoemde personen? Wel, de stad Berlijn natuurlijk (afgezien van hun sterfdag die op 10 januari valt). Marinus van der Lubbe was degene die als kop van jut werd gebruikt door de Nazi’s die hem ervan beschuldigden de Duitse (Berlijnse) Rijksdag in de fik gestoken te hebben op 27 februari 1933. Even daarvoor - op 30 januari - was ene Adolf Hitler Rijkskanselier van Duitsland geworden. De slechtziende van der Lubbe werd schuldig bevonden aan de brandstichting en ter dood veroordeeld. Op 10 januari 1934 werd hij onthoofd in Leipzig, zijn hoofd werd voor de begrafenis nog aan zijn romp genaaid door de Nazi’s. Hoe morbide wil je het hebben.....

En David Bowie, wat zijn connectie met Berlijn is? In 1976 verhuisde David Robert Jones (zijn echte naam) naar Berlijn vanwege twee redenen. Hij wilde afkicken van de drugs, bovendien was hij tevens geïnteresseerd in de Duitse muziekscene. In de periode 1976 – 1979 maakte Bowie 3 albums in Berlijn die nog altijd tot de verbeelding spreken. Het album ’low’ is legendarisch, ’sound and vision’ is een nummer dat bij de meeste popmuziekliefhebbers in de eeuwige lijst staat en dat geldt nog meer voor het het nummer 'heroes' van het gelijknamige album.

Marinus van der Lubbe wilde ook een ’hero’ zijn in zijn jeugd, hij was in de begin jaren dertig van de vorige eeuw een overtuigd communist met anarchistische inslag. In 1931 wilde hij met eigen ogen wel eens zien hoe de arbeiders in de communistische heilstaat Sovjet-Unie leefden. Verder dan Polen kwam hij niet en plotseling verscheen hij hij in de winter van 1933 in Duitsland. Een paar dagen na zijn aankomst werd hij in de media al gebrandmerkt als degene die het Rijksdaggebouw in de hens had gezet. Of hij daadwerkelijk iets met deze ’actie’ te maken heeft gehad blijft tot op de dag van vandaag in het duister, waarschijnlijker is het dat de Nazi’s de brand hebben ’georganiseerd’. Waarmee het startschot werd gegeven aan Hitler’s staatsterreur...... Diverse getuigen meldden in een later stadium dat Hermann Göring - een beruchte Hitleradept en luchtmachtgeneraal - opdracht heeft gegeven voor de brandstichting. Deze versie is waarschijnlijker dan dat van een Nederlands communistje dat berooid in Berlijn aankwam en nog geen kwart van zijn gezichtsvermogen overhad na een ongeval bij bouwwerkzaamheden in Nederland.

Toch is hij wat mij betreft een hero, omdat hij als ’wereldverbeteraar’ zichzelf tegen wil en dank op de geopolitieke kaart heeft geplaatst. Zelfs Albert Einstein protesteerde na de brand en het strafproces nog stelliger tegen het Duitse Nazi-regime maar het was allemaal al te laat. De ’haat was uit de Duitse fles’ die resulteerde in de verschrikkingen die het Nazi-regime nadien teweeg hebben gebracht. De foto van het geknakte hoofd van van der Lubbe in gevangenschap spreekt in deze zin boekdelen. De hoop op een vreedzaam - enigszins - democratisch Europa na de gruwelen van de Eerste Wereldoorlog verdween met de moord op een 24-jarige schuchtere Leidenaar als sneeuw voor de zon.

Marinus van der Lubbe, een ’hero just for one day’? Bowie zong de volgende tekst: we can beat them, just for one day, we can be heroes, just for one day. Één dag van een inferno was voor de Nazi’s de start om het plaveisel te leggen voor een ’duizendjarig rijk’. In totaal hebben ze het 12 jaar vol gehouden, in de ’time lapse’ van de (moderne) geschiedenis is het niet meer dan een dag. Of nog veel minder.

Maar de herinnering aan Marinus van der Lubbe mag niet als een voetnootje in de (moderne) geschiedenis voorbij gaan. Want na de brand van het Rijksdaggebouw was het - letterlijk - definitief gedaan met de Duitse democratie. Misschien wordt het tijd dat een nieuwe ’Marinus’ ergens anders in Europa een gebouw in de fik steekt. Welk? wat dacht U van het Kremlin?

Officiële ’Heroes-clip’ van David Bowie:

https://www.youtube.com/watch?v=lXgkuM2NhYI&ab_channel=DavidBowie