Over het tekort van leraren in het basisonderwijs heb ik onlangs kort wat geschreven. Naar aanleiding hiervan heb ik me wat meer verdiept in de situatie met betrekking tot het aap-noot-mies plankje en eigenlijk is er maar één conclusie mogelijk: de situatie is rampzalig. Vandaar dat ik op deze plaats voortborduur op de vorige column. Als iemand die niet door veel onderwijskennis gehinderd wordt wil ik alvast niet onvermeld laten dat de mensen die in het beleidsmatige ‘onderwijsvak’ zitten niet echt het ‘out of the box denken’ omarmen….
Er zijn veel te weinig leraren voorhanden in het basisonderwijs. Minister Slob van Onderwijs laat in een nieuwe handleiding voor directies van basisscholen weten dat in noodgevallen ’kunstenaars’ kunnen worden ingezet om zogenaamde handenarbeidlessen te laten verzorgen.
Kunstenaars? Volgens mij behoren kunstenaars wettelijk tot de vrije beroepsgroepen. Slob geeft directies van basisscholen dus een vrijbrief om een willekeurige Piet Klazzo van de straat te pikken en voor de klas te zetten. Ook voor muziek- en gymlessen mogen volgens Slob onbevoegden worden ingezet. Gymlessen laten geven door onbevoegden? Ik hoop vurig dat er tijdens een potje trefbal of het traditionele haasje-over geen ongelukken gebeuren met de koters maar ik zie de de hongerige advocaten reeds in hun handen wrijven. Bij een gymongeluk(je) zullen er astronomische schadevergoedingen worden geëist. Ik zou toch denken dat JUIST gymlessen moeten worden gegeven door een vakleerkracht. Voor vakken als taal, rekenen en burgerschap acht Slob het wel noodzakelijk dat er een bevoegde leerkracht met het krijtje in de hand voor de klas staat. Burgerschap, U zegt het. Slob bewijst met zijn handelswijze dat hijzelf dringend lessen in burgerschap behoeft. O ja, als een soort garantie moet de onbevoegde leerkracht wel een verklaring van goed gedrag kunnen overleggen. Minister Slob mag zijn verklaring van goed gedrag in ieder geval inleveren. Vooropgesteld dat hij er één heeft natuurlijk.
Na de afgelopen zomervakantie kampte het basisonderwijs met een tekort van 1.300 leraren. Dat blijkt uit een peiling die de PO – Primair Onderwijs – raad heeft gepubliceerd voor afloop van het afgelopen schooljaar. Hoe hebben de basisscholen de lacunes eigenlijk opgevuld? Daar ben ik eigenlijk wel heel erg benieuwd naar. Hoeveel ’creatief met kurk’ kunstenaars zijn er opgenomen die nu ’verspringen’ met de kinderen oefenen in de schoolzandbak, die overigens vol ligt met kattendrollen. Diezelfde PO-raad meldt dat het lerarentekort over 10 jaar opgelopen zal zijn tot rond 11.000 volle banen. U leest het goed, 11.000!!!
In een ’tussenrapportage’ van het ministerie van Onderwijs halverwege 2018 was sprake van zes zogenaamde ’actielijnen’ om het lerarentekort terug te dringen. In één van die ’lijnen’ wordt gewag gemaakt van het verdubbelen van de klassen van 25 naar 50 kinderen. Probleem opgelost, nietwaar? EN, oudere leerkrachten moet het ’gemakkelijker’ worden gemaakt om nog wat langer in het lerarenvak te blijven. Ja, die minister Arie Slob van de ChristenUnie kun je wel om een constructieve boodschap sturen. Wat een treurigheid, zeg! Intussen zijn de lerarenopleidingen allesbehalve gevuld, is het aantal zij-instromers op de vingers van één hand te tellen en is er een exodus van leerkrachten die hun heil ergens anders zoeken.
Er zit niet zoveel verschil in de basissalariëring tussen een agent en een leraar basisonderwijs en dat lijkt me niet eens zo verkeerd. Maar een agent draait vaak overuren die netjes worden uitbetaald en heeft recht op diverse onregelmatigheidstoeslagen. Over salarissen valt echter niet meer te praten met de huidige regering, er is 270 miljoen euro gereserveerd voor verhogingen en daarmee is het basta. Nu vind ik het niet terecht dat leraren basisonderwijs zich in dezelfde loonschalen zouden moeten bevinden als lereraren voortgezet onderwijs. Daar kun je natuurlijk van mening over verschillen. Één ding is zeker: het probleem van het lerarentekort wordt er niet door opgelost in deze patstelling
Want van een patstelling is zeker sprake! Kunnen de verantwoordelijke politici en ambtenaren van het ministerie van OCW met nu niks anders komen dan het verdubbelen van het aantal leerlingen per klas? Verzin een list zou ik zeggen, met andere woorden, maak het vak van leraar basisonderwijs intrinsiek aantrekkelijker. Ja, maar hoe dan? Ik moet eerlijk zeggen, het ei van Columbus zit ook niet in mijn binnenzak. In ieder geval lijkt me het gemiddelde inkomensverschil met een tweede graadsleraar voortgezet onderwijs van 20% erg veel, maar de drempel voor toelating tot een PABO is in 2015 tevens verhoogd. Er is meer parate kennis vereist en er wordt strenger getoetst op een aantal vakgebieden als techniek en geschiedenis. Op zich is daar niets mis mee, maar hiermee is sindsdien het aantal aangenomen studenten met 30% afgenomen. Het ministerie van OCW heeft zich lelijk in de vingers gesneden maar erger nog, snijdt hiermee in de fundamenten van het basisonderwijs in Nederland.
Wat heeft U liever, een kwalitatief wat mindere – echte – leraar, of één of andere Piet Klazzo met als enig officieel papiertje zwemdiploma A of een zweverige kunstenaar met een universitaire opleiding die geen sjoege heeft van onderwijs geven aan kinderen. Misschien willen sommige lezers me na het lezen van de volgende vraag wel kielhalen maar: waarom is het zo noodzakelijk dat de PABO persé een HBO opleiding moet zijn? Kunnen we niet gewoon terug naar het oude concept van de ’kweekschool’? En die hoeft wat mij betreft niet in een hokje geplaatst te worden, kweekschool is kweekschool, klaar! Het ministerie regelt maar één of andere buitencategorie voor deze opleiding, maar ik vrees dat de toestroom van studenten dan nog verder opdroogt. Iedereen moet immers met minimaal HBO op zijn of haar CV prijken. Terwijl ’kweekschool’ op een CV een soort ’Geuzenuitdrukking’ zou moeten zijn. Maar ja, wie weet nog wie de Geuzen waren? Echt optimistischer word ik niet van mijn eigen ideeën.
Overigens denk ik dat er een viel dieper liggend probleem ten grondslag ligt aan het tekort aan leerkrachten basisonderwijs. Ouders ’van tegenwoordig’ dumpen hun kinderen op de basisschool met de ’eis’ dat de leraren vervolgens de kinderopvoeding van hun kroost in de schooluren overnemen. Maar als hun ’lieve’ kindje vervolgens thuis begint te klagen over een leraar die zijn of haar stem een keer verheft heeft stappen ze meteen naar de leraar of de directeur en beginnen op hoge toon verhaal te halen. Geen wonder dat 25 tot 35% van het onderwijzend personeel met burn out verschijnselen te kampen heeft.
Ik vrees dan ook dat we de komende jaren meer van onderstaande stuitende kromme Nederlandse zinnen zullen aantreffen met nog stuitender basale fouten. Nee, nee, dat valt wel mee, taalonderwijzers dienen hun opleidingspapiertje immers wel te kunnen overleggen zult U zeggen. Ja, maar daar zijn er ook niet meer voldoende van. Het is niet anders…..
Ik besef me dat veel mensen zich irriteren aan me stukjes. Maar hun hebben geen gelijk want mijn beslissing om leuke artikeltjes te schrijven heb ik, zeg maar, zelf gemaakt. Er zijn wel 10 redenen welke genoemd kunnen worden over de kwaliteit van mijn nieuwsfeitjes. In de voorgaande drie zinnetjes heb ik de 10 meest irritante taalfouten samengevat. Althans volgens NRC-columniste Japke-d. Bouma in een recent NRC-artikel. Tja, indien U – een deel van – de taalfouten niet heeft opgemerkt kunt U zich per omgaande schriftelijk bij mij melden. Waarvoor? Een verklaring van goed gedrag natuurlijk! Aanstaande maandag kunt U dan beginnen als gymleraar op een basisschool in een achterstandswijk van, zeg maar, Rotterdam-Zuid. Op die school is het oude leesplankje inmiddels vervangen door een nieuwe. Waarom? De aap vertoonde teveel gelijkenissen met zwarte piet……
Slechts hij is een geboren onderwijzer, die de geestdrift zijner leerlingen weet op te wekken. ( Ernst Julius Hähnel, Duits beeldhouwer 1811-1891)