10 jaar gelden ’startte’ de Chinese zijderoute. ’A road to nowhere?’

Een kleine verbetering, het betreft de ’nieuwe’ zijderoute natuurlijk, de originele zijderoute - of beter gezegd routes - dateert uit de klassieke oudheid. Via land en de zee werd China verbonden met Centraal-Azië en van daaruit verder richting Europa. De Chinezen gebruikten deze uitdrukking overigens niet, deze is pas in zwang geraakt toen een Duitse geograaf - in 1877 - gewag maakte van de ’Seidenstraße.’ Officieel is de Chinese benaming Belt and Road Initiative en dat is toch enigszins merkwaardig. Het Engelse woord ’belt’ betekent immers riem en dat doet toch vreemd aan. Zo niet angstaanjagend. Waarom? Een hond wordt vaak in toom gehouden door een riem en broekdragenden maken veelal gebruik van een riem. Om de broek mee op te houden natuurlijk, maar (vooral) mannen trekken deze wel eens plotseling uit de gesp om iemand mee af te ranselen. (voorbeeldje: Carlo die in de film Godfather I zijn echtgenote Conny in de badkamer met een riem bewerkt)

De nieuwe zijderoute is het paradepaardje van de Grote Roerganger Xi Jinping, in zijn ogen moet China (wederom) de grootste economische macht in de wereld worden. Waarbij hij de oude dynastieën voor ogen had, zoals die van Ming of Qing. Maar uiteraard betreft het niet alleen het economische spectrum, in feite draait het om verwerving van politieke macht in grote delen van de wereld. Vooral ontwikkelingslanden zijn een speerpunt voor de Chinezen. In totaal hebben zich er 150 landen gemeld voor het ’initiative’, in tientallen landen zijn er de laatste 10 jaar (giga)infrastructurele projecten opgezet.

China tracht op deze manier landen aan zich te binden (hé, dat doet meteen aan de riem denken, nietwaar?), vooral met het uitzetten van leningen die regelmarig de 9 nullen overschrijden. Niet in aloude Italiaanse lires, maar in Dollars of Euro’s. Regelmatig kunnen overheden na een tijdje niet meer aan de leningsvoorwaarden voldoen. In het bergstaatje Montenegro leidde dat als snel tot grote problemen, de aanleg van een nieuwe snelweg moest voortijdig worden gestaakt. Meer dan 1 miljard Euro staat Montenegro in het krijt bij ’Peking’, uiteraard kan het berglandje de lening op geen enkele manier terugbetalen. Dat is ook niet zo vreemd, het BBP bedraagt nog geen 5 miljard Euro, de lening 'slokt' dus al meer dan 20% van het BBP op. . De Chinezen probeerden onder druk Montenegrijns onroerend goed te verwerven, grote lappen land zouden in Chinees eigendom komen. Zover is het bij mijn weten nog niet, maar het geeft maar aan hoe de Chinese geopolitieke tactiek in elkaar steekt.

Het andere vaak aangehaalde voorbeeld van Chinese expansie is de haven van de Griekse stad Piraeus. Tijdens de financiële crisis van 2010 was de Griekse staatskas leeg, een faillisement dreigde. Met hulp van de Europese Centrale bank werd een nationaal bankroet voorkomen, maar ook na deze reddingsactie was het nog niet (financieel) koek en ei in Athene en omstreken. En daar waren de Chinezen al met hun ’riem (belt)’, in 2016 lijfden ze de haven van Piraeus in. Maar vergis U niet, de Chinezen hebben inmiddels ook een flinke vinger in de pap in de zeehaven van Rotterdam. En de Duitse stad Duisburg is inmiddels ’aangewezen’ als één van de Europese eindpunten van de zijderoute. De Chinezen staken al miljarden in vernieuwing van de infrastructuur die de Duisburger politici luid toejuichten. Duisburg is één van de armste Duitse steden, maar wordt al wat jaartjes als ’Chinatown aan de rijn’ aangeduid.

OK, bovengenoemde landen drukken tijdens stemmingen in de Verenigde Naties en andere internationale gremia niet automatisch op de ’Chinaknop’, maar dat geldt inmiddels wel voor een steeds groter aantal ontwikkelingslanden (vooral in Afrika…). De vraag is of we blij moeten worden van al deze Chinese economische initiatieven die voornamelijk een geopolitieke basis hebben. Kijk, en deze vraag is nu niet met een eenvoudig ja of nee te beantwoorden. Zowel Europa als de Verenigde Staten zijn nu al economisch onlosmakelijk verbonden met China, een zogenaamde ’ontkoppeling’ is eenvoudigweg onmogelijk maar ook onwenselijk. Al was het alleen maar, omdat we daarmee (tevens) onze eigen welvaart op het spel zetten.

Wat kunnen we als ’westen’ dan doen? Wel, door geopolitiek wakker te worden bijvoorbeeld, versnelde uitbreiding van de Europese Unie richting het oosten lijkt me daarom nu één van de belangrijkste ’initiatieven’ die de EU en de lidstaten moeten nemen.

De talking heads zongen al over de weg waarop we ons thans bevinden. Het is helaas een ’road to nowhere’, voor de Chinezen geldt dat - helaas - niet…..

Well, we know where we're goin'
But we don't know where we've been
And we know what we're knowin'
But we can't say what we've seen